Uluslararası bir bilim ekibi, diyabet tedavisinde çığır açabilecek bir başarıya imza attı: İnsülin üreten pankreas hücre kümeleri (adacıklar) ilk kez 3D yazıcıyla üretildi.
Bilim insanlarına göre bu gelişme, kişiselleştirilmiş ve vücuda yerleştirilebilen diyabet tedavilerine bir adım daha yaklaşıldığını gösteriyor.
Gerçek insan hücreleri kullanılarak geliştirilen ve cilt altına yerleştirilmek üzere tasarlanan dayanıklı ve yoğun adacık yapıları, laboratuvar ortamında üç hafta boyunca canlı ve işlevsel kaldı. Bu süre boyunca, glikoza karşı güçlü bir insülin tepkisi gösterdi.
Wake Forest Üniversitesi Rejeneratif Tıp Enstitüsü'nden Dr. Quentin Perrier liderliğindeki ekip, çalışmayı 29 Haziran–3 Temmuz tarihleri arasında Londra'da düzenlenen Avrupa Organ Nakli Derneği Kongresi 2025’te sundu.
“Bu çalışma, biyoyazıcıyla gerçek insan pankreas adacıklarını kullanan ilk örneklerden biri ve sonuçlar son derece umut verici,” diyen Perrier, şu ifadeyi kullandı: “Bu, bir gün insülin enjeksiyonlarına ihtiyaç duymayan hazır bir diyabet tedavisine ulaşma hayalimize yaklaştığımız anlamına geliyor.”
Nakil için uygun ortam taklit edildi
Tip 1 diyabet hastalarında bağışıklık sistemi, pankreas adacıklarını yok eder. Geleneksel adacık nakli, en ağır hastalarda başvurulan bir yöntem. Ancak bu süreçte bağışlanan pankreas hücreleri vücuda enjekte edilmeden önce çevresindeki ekstrasellüler matris (ECM) adı verilen doğal destek dokusu zarar görür. Bu da hücrelerin uzun ömürlü olmasını engeller.
Perrier ve ekibi, bu sorunu çözmek için ECM’yi taklit eden özel bir biyomürekkep (bioink) geliştirdi. Bu mürekkep, kahverengi alglerden elde edilen alginat ve pankreas ECM’sinden oluşuyor.
İnsan adacıkları bu mürekkep içinde askıya alınarak düşük basınçta ve yavaş hızda (dakikada 20 mm) bir 3D biyoyazıcı ile dikkatlice yazdırıldı. Ortaya çıkan gözenekli yapılar, hücrelere oksijen ve besin akışını artırırken, damar oluşumunu da teşvik ediyor.
Yüzde 90 hücre yaşamı, güçlü insülin tepkisi
Araştırmacılar, bu yöntemin hücrelere uygulanan fiziksel stresi azalttığını ve adacıkların doğal şeklini koruduğunu belirtiyor. Önceki başarısız denemelerin aksine, son seferde hücrelerin yüzde 90’ından fazlası canlı kaldı. Üç hafta sonunda ise glikoza karşı gösterdikleri insülin tepkisi, geleneksel yöntemle izole edilen adacıklara kıyasla önemli ölçüde daha güçlüydü.
Araştırma ekibi şimdi yöntemi hayvanlar üzerinde test ediyor ve dondurarak uzun süreli saklama (kriyoprezervasyon) gibi stratejileri araştırıyor. Böylece bu tedavi yöntemi geniş kitlelere ulaşabilir hale gelebilir.
Ayrıca pankreas bağışı sıkıntısını aşmak için, insan kök hücrelerinden elde edilen adacıklar veya domuz kaynaklı adacıklar üzerinde de çalışılıyor.
Dr. Perrier, bu teknolojiyle ilgili umut verici sözlerini şöyle tamamladı: “Hâlâ yapılması gereken işler var, ancak bu yeni biyoyazıcı yöntemi, diyabet için kişiye özel, vücuda yerleştirilebilen tedavilere doğru kritik bir adım. Klinik denemelerde etkinliği kanıtlanırsa, dünya çapında milyonlarca insanın hayatını değiştirebilir.”
