Marcel Fürstenau
Deutsche Welle
Takvim yaprakları 9 Kasım 1989'u gösteriyor. Bu, Alman tarihinin en önemli dönüm noktalarından biri: Sadece iki Almanya'yı ayıran Berlin Duvarı yıkılmıyor, aynı zamanda İkinci Dünya Savaşı sonrası hüküm süren Soğuk Savaş'ın en önemli sembolü de yerle yeksan oluyordu.
3 Ekim 1990'da ise Doğu ve Batı Almanya, 41 yıllık bölünmenin ardından yeniden birleşti. Böylece Almanya'daki ikinci diktatörlük, yani Demokratik Almanya Cumhuriyeti (DDR – Doğu Almanya) sona erdi. Avrupa'daki sosyalist blok da siyasal haritadan silindi.
Soğuk Savaş fiilen bitmişti. 9 Kasım 1989, Almanya ve Avrupa tarihinin kader günlerinden biri olarak tarihe geçti.
Monarşinin sonu
Alman tarihinde 9 Kasım, yalnızca bir dönüm noktası değil; adeta bir kader günü.
1918'de Sosyal Demokrat Philipp Scheidemann da Berlin'deki Reichstag (tarihi Meclis binası) balkonundan cumhuriyeti ilan etti:
"İşçiler ve askerler! Bugünün tarihi anlamının farkında olun. Olağanüstü bir şey oldu. Önümüzde büyük görevler var. Her şey halk için, halk tarafından! Eski ve çürümüş olan, monarşi, çöktü. Yaşasın yeni olan, yaşasın Alman Cumhuriyeti!"
SPD'li siyasetçi Philipp Scheidemann, 1918 yılında Reichstag binasının penceresinden "Yaşasın Alman Cumhuriyeti!" diye bağırmıştı Fotoğraf: akg-images/picture alliance
Bu sözlerle II. Wilhelm dönemindeki monarşi resmen sona erdi. Ancak genç Alman demokrasisi daha doğar doğmaz tehdit altındaydı. Hem sağdan hem soldan gelen güçler onu ortadan kaldırmak istiyordu.
1923'te, yine bir 9 Kasım günü, Adolf Hitler önderliğindeki milliyetçi gruplar Münih'teki Feldherrnhalle'ye yürüdü. Bu başarısız bir darbe girişimiydi. Ama tam on yıl sonra, 1933’te, Hitler iktidara geldi ve dünya İkinci Dünya Savaşı'nın yıkımına sürüklendi.
ReklamAteşe verilen sinagoglar
Bu süreçte Almanya'daki Yahudiler adım adım haklarından mahrum bırakıldı ve 1942'den itibaren sistematik biçimde yok edilmeye başlandı.
Ancak bundan dört yıl önce, 9 Kasım 1938’de, Almanya genelinde sinagoglar yakılmış, Yahudilere ait dükkânlar yağmalanmıştı. O gün yaklaşık 100 Yahudi öldürüldü, 26 bin kişi de toplama kamplarına gönderildi.
Nazi propagandası bu vahşeti cam kırıklarından yola çıkarak "Kristal Gece" olarak adlandırdı. Oysa bu, Holokost'un, yani Yahudi soykırımının bir provasıydı. Altı milyon Yahudi'nin yaşamına mal olacak soykırım hareketinin fitili o gece ateşlendi.
9 Kasım 1938 gecesi ateşe verilen Yahudi ibadethanelerinden biri de Berlin'deki Eberswalde Sinagogu oldu Fotoğraf: UIG/IMAGO
Nazi liderlerinden Robert Ley, o dönemde niyetlerini gizleme gereği duymamıştı:
"Yahudiler ölecek ve ölmek zorunda. Yahudiler yok edilecek. Bu bizim kutsal inancımızdır."
9 Kasım 1938, Alman tarihinin belki de en karanlık günü olarak anılıyor.
Berlin Duvarı’nın yıkılışı: Bir başka 9 Kasım
Tam 51 yıl sonra, yine bir 9 Kasım gecesi, Almanya bu kez sevinç gözyaşlarıyla doldu.
Doğu Almanya'da 1989'da haftalardır süren protestolar rejimi sarsmıştı. Binlerce kişi Macaristan üzerinden ya da Batı Alman elçilikleri aracılığıyla kaçıyordu.
Tarihî dönüm noktası: Soğuk Savaş'ın sembolü olan Berlin Duvarı, 9 Kasım 1989'da yıkıldı Fotoğraf: AP
O gün, Doğu Berlin'de yapılan bir basın toplantısında seyahat kısıtlamalarının "hemen geçerli" olacağı açıklandı. Kimsenin beklemediği bir andı. İnsanlar sınır kapılarına akın etti, duvara tırmandı.
Bir Doıu Almanya vatandaşı o anı şöyle anlatıyordu:
"Önce birkaç kişiyi geçirdiler, sonra kapıyı tamamen açtılar. Artık kimlik göstermeden, hiçbir kontrol olmadan geçebiliyorduk. Yanımda pasaport bile yoktu."
O gece, Berlin Duvarı yıkılmaya başladı. Almanya’nın bölünmüş tarihiyle birlikte Soğuk Savaş da sona erdi. Ülke, üçüncü kez bir 9 Kasım gününde tarih yazdı; bu kez umut ve mutlulukla.
Birleşmenin de ötesinde: Toplumsal bütünleşme
Berlin Duvarı'nın yıkılmasıyla iki Almanya'nın yeniden birleşme süreci başladı. Ancak uzmanların da sıkça vurguladığı gibi, devletin birliği kısa sürede sağlanmış olsa da toplumsal bütünleşmenin tesis edilmesi çok daha uzun sürdü.
Yine de 9 Kasım, bugün Almanya'da hem acı hem umutla anılan bir tarih olarak kalmaya devam ediyor:
Ülkenin karanlıktan aydınlığa uzanan yolculuğunun bir sembolü olarak.
