Belarus Devlet Başkanı Lukaşenko, cumartesi günü ABD Özel Temsilcisi Keith Kellogg'un ziyareti sırasında Batı ile gerilimi azaltmak amacıyla çok sayıda mahkûmu affetti.
Euronews'e konuşan Belaruslu muhalif kaynaklar, ABD'nin arabuluculuğunda Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko ile varılan anlaşma çerçevesinde Belarus'un cumartesi günü bir grup siyasi mahkumu serbest bıraktığını bildirdi.
Serbest bırakılanlar arasında sürgündeki Belarus muhalefet lideri Sviatlana Tsikhanouskaya'nın eşi Siarhei Tsikhanouski de bulunuyor.
Sürgündeki muhalif lider Sviatlana Tsikhanouskaya'nın Özel Kalem Müdürü Franak Viačorka Euronews'e yaptığı özel açıklamada, diplomatik atılımın altını çizerek, "Trump'ın elçisi Kellogg'un Minsk ziyareti Ukrayna'daki barış görüşmelerinde herhangi bir değişiklik getirmedi belki ama çok somut bir sonuç getirdi: Siarhei Tsikhanouski de dahil olmak üzere siyasi tutukluların serbest bırakılması," dedi.
"Temel olarak, yaptırımlar yoluyla baskı ve sessiz, sessiz, diplomatik çalışmaların bir kombinasyonu," diye ekledi.
Viacorka, Sviatlana Tsikhanouskaya ve Siarhei Tsikhanouskaya'nın bir araya gelmesinin önemini vurgulayarak, "Bu güçlü çift, Siarhei ve Sviatlana, bir araya geldiklerinde Belarus halkına umut veriyor, mücadeleye devam etmeleri için umut ve enerji veriyor," dedi. Bunun yanı sıra "siyasi mahkumlar konusuna yeniden dikkat çektiklerini de" belirtti.
Lukaşenko rejimi onu 2020 yılında Belarus muhalefetinin başkan adayı ve Lukaşenko'nun doğrudan muhalifi olarak tutuklamıştı.
Geçen yıldan bu yana Lukaşenko, analistlerin Minsk'in Batı ile gerilimi azaltmaya çalıştığına dair bir sinyal olarak gördükleri şekilde, hapisteki hükümet muhaliflerini düzenli olarak affediyor.
Ocak 2025'te yapılacak başkanlık seçimleri öncesinde Lukaşenko aşırıcılıktan hüküm giymiş mahkumları affederek bunun "yoldan çıkmış" olanlara yönelik "insani bir jest" olduğunu iddia etti.
Temmuzda Belarus'ta tutukluyken yetkililer tarafından tıbbi bakımdan mahrum bırakılıp hayatını kaybeden sanatçı Ales Puşkin, kırmızı-beyaz bir bayrak sallıyor.AP Photo
İki kaynağa göre, ABD'nin Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşla ilgili özel temsilcisi Kellogg, Minsk ziyaretinin Rusya'nın Ukrayna'yı topyekûn işgaline son vermeyi amaçlayan barış görüşmelerini başlatmaya yardımcı olabileceğini söyledi.
Daha önce sürgündeki muhalif lider Sviatlana Tsikhanouskaya, Euronews'e yaptığı açıklamada, Lukaşenko'ya "güvenilemeyeceğini" ve Belarus'un müzakere yeri olmadığını çünkü Lukaşenko'nun "bu savaşın bir parçası olduğunu" söyledi.
Lukaşenko, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in önemli bir müttefiki ve Şubat 2022'de Ukrayna'ya başlattığı geniş çaplı işgalin bir bölümünü Belarus'tan gerçekleştirmesine izin verdi.
Euronews'e konuşan Tsikhanouskaya, "O bir ortak saldırgan ve Putin'in çıkarlarına hizmet ediyor ve ona hiç güvenilemez," dedi.
Rusya'nın Ukrayna'da devam eden savaşını Lukaşenko için bir nimet olarak nitelendiren Tsikhanouskaya, Lukaşenko'nun bu savaşın durmasını istemediğini söyledi.
"(Hükümet) Rus ordusu için büyük miktarda malzeme üretiyor ve Lukaşenko rejimine karşı yaptırımların olduğu bu ortamda bu onun için iyi bir gelir kaynağı," diye ekledi.
Siarhei Tsikanouski kimdir?
Daha önce popüler bir blog yazarı olan Siarhei Tsikhanouski, 2020 başkanlık seçimlerinde Lukaşenko'ya karşı aday olmaya karar verdi ve Belarus'taki yaz protestolarından çok önce, ilkbaharda tutuklandı.
Tsikhanouski'ye önce "idari gözaltı" cezası verildi ve bu da son başvuru tarihinden önce adaylık başvurusunda bulunmasını engelledi. Bunun yerine eşi Tsikhanouskaya adaylık başvurusunda bulundu ve muhalefetin önde gelen adaylarından biri olarak ortaya çıktı.
Bir Minsk mahkemesi Tsikhanouski'yi mümkün olan en ağır koşullarda 18 yıl hapis cezasına çarptırdı. Aile ziyaretlerine ve telefon görüşmelerine izin verilmedi. Ayrıca avukatıyla gizlice görüşmesine, kitap okumasına, mektup göndermesine ya da mektup ve paket almasına da izin verilmedi.
2023 yılında, "cezaevi yönetimine itaatsizlik" suçlamasıyla hâlihazırda yatmakta olduğu 18 yıllık cezaya ek olarak 1,5 yıllık yeni bir hapis cezasına çarptırıldı.
Tsikhanouskaya hapse atıldığından bu yana kocasıyla hiç görüşmedi. Daha önce Euronews'e kocasının hayatta olup olmadığını bilmediğini söylemişti.
Belaruslu muhalefet lideri Euronews'e daha önce verdiği bir röportajda, "Çocuklarım ona mektup yazıyor ama cevap alamıyorlar. Babalarının iyi olup olmadığını, hala hayatta olup olmadığını soruyorlar - bu inanılmaz acı verici bir durum. Kocamın hapiste olması benim için kişisel bir acı ama benim amacım tüm siyasi mahkumları serbest bırakmak," dedi.
Lukaşenko, AB ve dış gözlemciler tarafından hileli kabul edilen 2020 başkanlık seçimlerinde zafer ilan etmiş ve kitlesel protestoları tetiklemişti.
Protestolar polis tarafından şiddetle bastırıldı, on binlerce barışçıl protestocu tutuklandı ve sayısız tutuklu işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldı.
Sviatlana Tsikhanouskaya yargılanma korkusuyla sürgüne gitti. Seçim kampanyası sırasındaki en yakın arkadaşı Maryia Kalesnikava da dahil olmak üzere yakın çalışma arkadaşlarının çoğu hapse atıldı.
Dünya çapında tepkiler
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen siyasi tutukluların serbest bırakılmasını "harika bir haber ve acımasız Lukaşenko rejimi altında acı çeken tüm siyasi mahkumlar için güçlü bir umut sembolü" olarak nitelendirdi.
ABD'den gelen tepkiler arasında "Başkan Trump'ın güçlü liderliğini" ve "işbirliği ve yardımlarından dolayı Litvanya hükümetini" öven milletvekili John Coale de yer aldı.
Belarus insan hakları merkezi Vyasna'ya göre, Lukaşenko'nun 2020 başkanlık seçimlerini kazanmasının ardından başlayan kitlesel protestoların ardından 50 binden fazla kişi siyasi gerekçelerle gözaltına alındı ve en az 5 bin 472 kişi siyasi gerekçeli ceza davalarında mahkum edildi.
Birleşmiş Milletler, o tarihten bu yana yaklaşık 300 bin Belaruslunun ülkeyi terk ettiğini ve bunların çoğunun Polonya ve Litvanya'ya gittiğini tahmin ediyor.
Bugün bile Belarus'ta her gün 15 ila 20 kişi gözaltına alınıyor.
Tsikhanouskaya 2023 yılında 15 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
