Böcek ailesinin otopsi raporunda tespit edilen fosfin gazı, solunduğu takdirde öldürücü olan zehirli bir madde. Uzmanlar, fosfin gazının ev ve otel gibi yerlerde asla kullanılmaması gerektiğini belirtiyor.
Almanya'dan İstanbul'a tatile gelen dört kişilik Böcek ailesinin Fatih'te zehirlenme şüphesiyle tedavi gördükleri hastanede hayatını kaybetmelerine ilişkin otopsi raporu tamamlandı.
Soruşturmanın ilk aşamasında gıda zehirlenmesinden şüphelenilse de ailenin konakladığı otelde yapılan ilaçlamada kullanılan kimyasalların da zehirlenmeye yol açmış olabileceği değerlendiriliyordu.
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, Böcek ailesinin hayatını kaybettiği olaya ilişkin Adli Tıp raporunun tamamlandığını ve ölümlerin "böcek ilacı zehirlenmesi" sonucu gerçekleştiğini açıkladı. Savcılığın duyurusunda, "Olayın zehirlenme vakası olduğu, ölen ailenin böcek ilacı zehirlenmesi sonucu vefat ettiği Adli Tıp raporuyla kesinleşmiştir" denildi.
Öte yandan raporda, otelden alınan havlu, maske ve odanın muhtelif yerlerinden alınan sürüntü örneklerinde "fosfin" maddesi tespit edildiği kaydedildi. Ailenin midesinden alınan örneklerde ise zehir bulunmadığı ifade edildi.
Adli Tıp Kurumu da Böcek ailesinin ölümü hakkındaki ön raporunu geçen hafta tamamlamış, raporda gıda zehirlenmesi olasılığının düşük olduğu vurgulanmış ve kimyasal madde zehirlenmesine dikkat çekilmişti.
Fosfin gazı nedir?
Fosfin gazı, ilaçlamalarda da kullanılan alüminyum fosfit maddesinin su veya nemle temas etmesiyle açığa çıkan bir gaz. Kokusuz, yanıcı ve toksik bir gaz olan fosfin, solunduğu veya kapalı ortamlarda biriktiği takdirde tüm canlılar için hayati risk oluşturuyor.
Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) raporuna göre fosfin zehirlenmelerinde gaz solunduktan sonra mide ve bağırsaklar yardımıyla kana karışıyor. Bir kısmı kapı toplardamarı ile karaciğere taşınıyor.
DW Türkçe'ye konuşan Türk Tabipleri Birliği (TTB) Halk Sağlığı Kolu Başkanı Nasır Nesanır'a göre fosfin solunduğu anda hücresel solunumu durduruyor. Fosfin, kısa sürede şiddetli solunum sıkıntısı, kalp ritim bozuklukları, dolaşım çökmesi ve çoklu organ yetmezliği meydana getiriyor.
Fosfin zehirlenmesinin belirtileri ise şöyle: Baş ağrısı, baş dönmesi, nefes darlığı, göğüs sıkışması, kanlı öksürük, bulantı ve kusma, karın ağrısı ve ishal.
Hangi alanlarda kullanılıyor?
Alüminyum fosfitin asitle reaksiyonu sonucu oluşan fosfin gazı, genellikle tahılları kemirgen ve böceklerden korumak için tarımsal ilaçlamada kullanılıyor. Biyosidal ürünlerde kullanımı serbest olan aktif maddeler listesi Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünün web sitesinde yayımlanıyor. Alüminyum fosfit maddesi de "Onaylı aktif madde" listesinde yer alıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı'nın bilgilendirme metinlerine göre fosfin, aktif madde olarak bazı depolanmış tahıl ve mamullerin yanı sıra sebze ve meyvelerdeki çiçek tripsi veya kuru meyve güvesi gibi zararlı organizmalara karşı kullanılıyor.
Nasıl kullanılmalı?
Fosfin gazı, Türkiye ve diğer birçok ülkede tarımsal kullanım için ruhsatlı. Türkiye dahil pek çok ülkede bu maddenin otellerde ve evlerde kullanılması ise yasak. Ancak bazı düşük gelirli ülkelerde özellikle tahtakurularına karşı alüminyum fosfit hâlâ kullanılıyor.
Uluslararası sağlık kuruluşları, tahtakurularıyla mücadele etmek için odaların hijyenik olmasını yeterli buluyor. En güvenilir yöntem ise yatak çarşaflarını yüksek sıcaklıkta düzenli olarak yıkayıp kurutmak. Yatak odalarını, yatak çerçevelerini ve yatakları süpürmek ve yatak odasının istila edilmiş alanlarını 50 derece sıcaklıkta buharla temizlemek öneriliyor.
TTB Halk Sağlığı Kolu Başkanı Nasır Nesanır, alüminyum fosfit gibi kimyasalların halk sağlığı ve iş güvenliği açısından bu maddenin sadece "lisanslı ve yetkilendirilmiş kişilerce, tamamen boşaltılmış alanlarda, sıkı güvenlik protokolleriyle, kayıt tutularak ve havalandırma süresi tamamlandıktan sonra" kullanılabileceğini belirtiyor.
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi ve halk sağlığı uzmanı Prof. Dr. Cavit Işık Yavuz da alüminyum fosfitin evlerde veya otellerde kullanılmaması gerektiğinin altını şu sözlerle çiziyor:
"Mevzuata göre, alüminyum fosfit tahıl, buğday ve mısır gibi ürünlerin depolandığı tesislerde bitki koruma ürünü olarak kullanılabilir ancak evler, oteller ve işyerleri gibi halk sağlığı alanları olarak tanımlanan yerlerde kullanılamaz. Sağlık Bakanlığı, halk sağlığı alanları olarak tanımlanan yerlerde biyositlerin kullanımını denetler."
KAYNAK: DW Türkçe Yayını
