Hindistan ve Pakistan arasındaki gerilim ve yer yer çatışmalar sürerken, İslamabad yönetimi Hindistan'ın gönderdiği 25 insansız hava aracının (İHA) düşürüldüğünü duyurdu. Hindistan ise Pakistan'ın askeri hedeflere İHA ve füzelerle saldırı girişimlerinin "etkisiz hale getirildiğini" açıkladı.
Hindistan hükümeti daha önce de, Çarşamba sabahı Pakistan ve Pakistan idaresindeki Keşmir'de dokuz noktaya hava saldırısı düzenlediklerini belirtmişti.
Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif de, Hindistan'ın saldırılarının ardından İslamabad'ın "cevabını" verdiğini söylemişti.
Pakistan da, Hindistan'a ait beş jeti ve bir insansız hava aracını düşürdüğünü duyurdu fakat Delhi'den bunu teyit eden bir açıklama gelmedi.
Hindistan Ordusu'ndan yetkililer, saldırıların 7 Mayıs'ta yerel saatle 01:05'ten (TSİ 6 Mayıs 21:35) itibaren 25 dakika sürdüğünü söyledi.
Hindistan ordusu bu noktaların "militan örgütlere ait tesisler" olduğunu öne sürdü.
Pakistan ordusu ise Hindistan'ın altı noktada saldırı düzenlediğini kaydetti ve hiçbirinin militanlara ait olmadığını savundu.
Reuters haber ajansına göre saldırılarda Hindistan, Pakistan içerisindeki ülkenin en kalabalık eyaleti Pencab'ı da hedef aldı ve bu iki ülke arasında yarım asır öncesinde yaşanan son topyekün savaştan beri bir ilk.
Pakistan ordu sözcüsü, saldırılarda 31 kişinin öldürüldüğünü, 57 kişinin de yaralandığını açıkladı. Pakistan, ölenler arasında çocukların da olduğunu söylüyor.
Başbakan Şerif ayrıca Pakistan ordusunun Hindistan'a ait en az beş savaş uçağını ve bir insansız hava aracını düşürdüğünü söyledi.
Hindistan ordusu ise Pakistan'ın Hindistan idaresindeki Keşmir sınırına yakın noktalardan topçu ateşi açtığını, en az 15 sivilin öldüğünü, 43 kişinin yaralandığını duyurdu.
Ordu, Hindistan silahlı kuvvetlerinin "uygun şekilde" karşılık verdiğini söyledi.
Hindistan neden saldırı başlattı?
İki nükleer güç arasındaki gerilim 22 Nisan'dan beri tekrar artmıştı.
Hindistan, Pakistan'ı Keşmir'de 22 Nisan'da 26 turistin öldürüldüğü saldırıyı gerçekleştiren militanları desteklemekle suçluyordu.
Hindistan Dışişleri Bakanı Vikram Misri, 7 Mayıs Çarşamba sabahı düzenlediği basın toplantısında bu iddiaları tekrar gündeme getirdi.
Misri, Hindistan istihbaratının "Pakistan'da konuşlanan terör hücrelerini" izlediğini ve bundan sonra da Keşmir'de yeni saldırılar düzenlenebileceği sonucuna varıldığını söyledi.
Misri, saldırıların "yeni terör saldırılarını engelleme" amacı taşıdığını savundu.
İslamabad, 22 Nisan'da Pahalgam bölgesinde gerçekleşen saldırı ile bağlantıları olduğu iddialarını reddediyor.
Pakistan Enformasyon Bakanı Ataullah Tarar, Hindistan'ın Keşmir'deki saldırıyı "bahane olarak" kullanmaya niyetlendiğini öne sürüyordu.
Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif de 7 Mayıs'ta yaptığı açıklamada saldırıların herhangi bir provokasyon olmadan gerçekleştiğini savundu.
22 Nisan'daki saldırı bölgede son 20 yıldır sivilleri hedef alan en kanlı eylem oldu.
Hem Hindistan hem de Pakistan Keşmir bölgesinde hak iddia ediyor.
Hindistan nereleri vurdu?
Hindistan, 7 Mayıs'ın ilk saatlerinde düzenlenen saldırıların Pakistan'daki "terörist" altyapıyı hedef aldığını savundu.
Pakistan ise bu iddiayı yalanladı, sivillerin yaşadığı bölgelerin vurulduğunu söyledi.
BBC'ye konuşan Pakistan ordusu sözcüsü Ahmed Şerif, saldırıların bir cami dahil birden fazla yeri vurduğunu söyledi ve bunun uluslararası hukukun "açık bir ihlali" olduğunu savundu.
Pakistan ordusuna göre saldırı düzenlenen noktalar Keşmir bölgesinde bulunan Muzaffarabad ve Kotli ile Bahavalpur'da yer alıyor.
BBC vurulan bölgelerin konumunu henüz bağımsız olarak doğrulayamadı.
Gelişmeleri Pakistan'ın başkenti İslamabad'da takip eden BBC Muhabiri Farhat Javed, Pakistan idaresindeki Keşmir'de bulunan Muzaffarabad'da güçlü patlama sesleri duyulduğunu aktardı.
Buradaki Bilal Camii'nin bitişiğinde yaşayan Muhammed Vahid "Günde beş vakit namaz kıldığımız normal bir sokak camisiydi. Etrafında hiçbir zaman şüpheli bir aktivite görmedik" dedi.
BBC Urduca servisine konuşan Pakistan'ın Pencap eyaletindeki Muridke'de yaşayan Muhammad Younis Şah da Hindistan'ın yolladığı dört füzenin bir eğitim kompleksine düştüğünü söyledi.
Bir okul, hostel, sağlık kliği ve caminin olduğu olduğu kompleksin kısmen hasar aldığını aktardı.
Keşmir'deki Kontrol Hattı boyunca uzanan köylerde yaşayanlar ise evlerinden ayrılmaya başladı.
Hindistan merkezli bazı havayolu şirketleri, Hindistan yönetimindeki Keşmir'e ve Racastan ve Pencap gibi sınır eyaletlerindeki bazı şehirlere uçuşlarını iptal ettiğini duyurdu.
BBC muhabiri Aamir Peerzada, Hindistan yönetimindeki Keşmir'deki Srinagar'a tüm uçuşların askıya alındığını ve havaalanının yalnızca askeri kullanıma ayrıldığını bildiriyor.
Kent sakinlerinin bir kısmı ise sığınaklarda saklanıyor.
Hindistan yönetimindeki Keşmir'in bazı bölgelerinde okullar tatil edildi.
Pakistan'ın başkenti İslamabad ile Pencap eyaletinde de okullar bugün kapalı.
Son saldırı yeni bir tırmanışın başlangıcı mı?
Uzmanlar 7 Mayıs'ta Hindistan'ın Pahalgam saldırısına misilleme olarak düzenlediği salıdırının, Pakistan merkezli üç büyük militan grubun altyapısını aynı anda hedef almasıyla dikkat çektiğini belirtiyor.
Hindistan, Pakistan ve Pakistan yönetimindeki Keşmir'de Laşkari Taiba (LeT), Ceyş-i Muhammed ve Hizbul Mucahidin'in kilit merkezlerini vurduğunu açıkladı.
Tarihçi Srinath Raghavan BBC'ye yaptığı açıklamada, Hindistan'ın daha önceki saldırılarının Pakistan kontrolündeki Keşmir'e odaklandığını söylüyor.
Bu seferki saldırıda, Pakistan'daki Pencap eyaletinin ve üç örgütün birden vurulduğunu ve bu nedenle diğerlerinden farklılaştığını anlatıyor.
Delhi merkezli uzman Hindistan'ın böylece daha büyük bir mesaj verdiğini söylüyor.
Hindistan ve Pakistan geçmişte savaştı mı?
Hindistan ve Pakistan 2016 ve 2019'da da karşı karşıya geldi.
2016 yılında Hindistan kontrolündeki Keşmir'in Uri bölgesinde 19 Hint askerinin öldürülmesinin ardından Hindistan, Kontrol Hattı boyunca "hedef odaklı" saldırılar başlattı.
2019'da 40 Hintli paramiliter personelin ölümüne yol açan Pulwama bombalaması sonrası Pakistan'daki Balakot kentine hava saldırısı düzenlendi. Bu, 1971'deki savaştan beri Pakistan içinde bu türden ilk eylemdi.
BBC'ye konuşan uzmanlar saldırıların "caydırıcılığı yeniden tesis etmeyi" amaçladığını söylüyor.
Profesör Raghavan, "Hindistan hükümeti 2019'da tesis edilen caydırıcılığın zayıfladığını ve yeniden tesis edilmesi gerektiğini düşünüyor" diyor.
Pakistan misilleme yapabilir mi?
Uzmanların çoğunluğu Pakistan'dan bir misillemenin kaçınılmaz olduğu ve diplomasinin devreye gireceği konusunda hemfikir.
Hindistan'ın Pakistan'daki eski yüksek düzey temsilcisi Ajay Bisaria BBC'ye yaptığı açıklamada şöyle diyor:
"Pakistan'ın karşılık vereceği kesin. Bundan sonraki zorluk bir sonraki tırmanma seviyesini yönetmek olacak. Kriz diplomasisi bu noktada önem kazanacak."
"Pakistan'a itidalli olması yönünde tavsiyeler verilecek. Ancak kilit nokta, Pakistan'ın tepkisinden sonra her iki ülkenin de gerilimi tırmandırmaması için yürütülecek diplomasi olacak."
Lahor merkezli siyasi ve askeri analist Ejaz Hussain de misilleme saldırılarının muhtemel olduğunu düşünüyor.
BBC'nin sorularını yanıtlayan Hussain, "Pakistan ordusunun medyadaki söylemi ve hesaplaşma konusundaki kararlılığı göz önüne alındığında, önümüzdeki günlerde sınır ötesi hedef odaklı misilleme saldırıları muhtemel görünüyor" dedi.
Ancak Hussain her iki taraftaki hedef odaklı saldırıların "sınırlı bir konvansiyonel savaşa dönüşebileceğinden" endişe ediyor.
ABD'deki Albany Üniversitesi'nden Christopher Clary de Hindistan'ın saldırılarının ölçeği, "kilit noktalardaki gözle görülür hasar" ve can kaybı göz önüne alındığında Pakistan'ın misilleme yapma ihtimalinin yüksek olduğunu düşünüyor.
Clary, "Hindistan'ın terörizm ve militanlıkla bağlantılı grup ve tesisleri hedef aldığı göz önünde bulundurulduğunda, Pakistan'ın Hindistan'ın askeri hedeflerine yönelik saldırılarla yetinmesinin muhtemel olduğunu düşünüyorum ancak bu kesin değil."
Artan gerilime rağmen bazı uzmanlar tansiyonun düşebileceği konusunda umutlu.
Clary, "Bu krizden sadece bir misilleme saldırısı ve Kontrol Hattı boyunca karşılıklı ateş açmaların arttığı bir dönemle kurtulma şansımız var" diyor.
Bununla birlikte, gerilimin daha da tırmanma riskinin yüksek olduğunu ve bunun 2002'den bu yana Hindistan-Pakistan arasında yaşanan "en tehlikeli" kriz olduğunu sözlerine ekliyor.
Pakistan'daki uzmanlar Hindistan'ın saldırısı öncesinde savaş çağrılarının olmamasına rağmen durumun hızla değişebileceğini belirtiyor.
İslamabad merkezli analist ve Jane's Defence Weekly'nin eski muhabirlerinden Ömer Faruk, "Ülkenin en popüler liderinin parmaklıklar ardında olduğu, derinden parçalanmış bir siyasi toplumumuz var. İmran Han'ın hapse atılması ordu karşıtı güçlü bir halk tepkisini tetikledi" diyor ve ekliyor:
"Bugün Pakistan halkı orduyu destekleme konusunda 2016 ya da 2019'a kıyasla çok daha az istekli - olağan savaş histerisi dalgası belirgin bir şekilde yok.
"Ancak Hindistan karşıtı duyguların daha yaygın olduğu Pencap'ta kamuoyunun fikri değişirse, ordunun harekete geçmesi için sivillerin baskısının arttığını görebiliriz. Ve ordu bu çatışma nedeniyle yeniden popülerlik kazanacaktır."
Türkiye nasıl tepki gösterdi?
İletişim Başkanlığı, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Pakistan Başbakanı Şerif ile 7 Mayıs'ta telefonda görüştüğünü duyurdu.
Hindistan ve Pakistan arasındaki gerilimin konuşulduğu görüşmede, Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye'nin Pakistan ile dayanışmasını ifade etti.
Erdoğan, Türkiye'nin, Pakistan'ın bu süreçteki "soğukkanlı ve itidalli politikasını desteklediğini" belirtti.
Cumhurbaşkanı, Türkiye'nin gerilimin tırmanmasını önlemek için elinden geleni yapmaya hazır olduğunu, bu konuda diplomatik temasların sürdürüleceğini ifade etti.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, saldırının hemen ardından Pakistan Dışişleri Bakanı Muhammad Ishaq Dar ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi.
Görüşmede, Pakistan ve Hindistan arasındaki son gelişmeler ele alındı.
Dışişleri Bakanlığı'ndan da 7 Mayıs'ta yapılan açıklamada "gelişmelerin endişeyle takip edildiği" kaydedildi.
Taraflara sağduyulu davranmaları çağrısı yapılan yazılı açıklamada, "Hindistan tarafından düzenlenen saldırı topyekun bir savaş riskini ortaya çıkarmıştır. Bu tür kışkırtıcı adımları ve siviller ile sivil altyapıyı hedef alan saldırıları kınıyoruz" denildi.
AKP Sözcüsü Ömer Çelik de gelişmelere tepki gösterdi.
TRT Haber' göre Çelik şöyle konuştu: "Hindistan'ın yaptığı saldırı sorumsuzca, tansiyonu yükselten, kışkırtıcı bir saldırıdır ve bu bizim tarafımızdan tabii ki şiddetle kınanmaktadır."
Dünyadan tepkiler ne oldu?
ABD Başkanı Donald Trump, gelişmelerle ilgili "Sadece çok çabuk sona ermesini umuyorum" dedi.
Birleşmiş Milletler Sözcüsü Stéphane Dujarric "Hindistan'ın Kontrol Hattı ve uluslararası sınır boyunca düzenlediği askeri operasyonlardan endişe duyduğunu" açıkladı.
Tansiyonun düşürülmesi çağrısı yapan Dujarric, "Dünya, Hindistan ve Pakistan arasındaki askeri bir çatışmayı kaldıramaz" dedi.
Çin Dışişleri Bakanlığı, saldırıları "esef verici" olarak nitelendirdi. Gelişmelerden endişe duyduklarını söyleyen bakanlık sözcüsü, ülkeleri itidale davet etti.
Rusya Dışişleri Bakanlığı, Hindistan ve Pakistan arasındaki "derinleşen askeri çatışmadan derin endişe duyduğunu" açıkladı.
Moskova, iki ülkeyi itidalli olmaya çağırdı.
Daha önce Hindistan ve Pakistan arasında arabuluculuk önerisinde bulunan İran'ın Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi'nin 7 Mayıs'ta Hindistan'ı ziyaret etmesi planlanıyordu.
Arakçi'nin Delhi'de Dışişleri Bakanı S. Jaishankar ve Cumhurbaşkanı Droupadi Murmu ile bir araya gelmesi bekleniyor.
Arakçi hafta başında İslamabad'ı ziyaret etmişti.
