Irina Chevtayeva
Deutsche Welle (DW) Türkçe Yayını
"Çocuğumu infaz ettiler" diye feryat ediyor Tatyana Bikova bir video mesajında. Oğlu Andrey'in, komutanları tarafından öldürüldüğünü söylüyor. İsimlerini tek tek sayıyor ve onlardan nefret ettiğini belirtiyor. Bikova, oğlunu şantajla sıkıştırdıklarını, yaralandığı için aldığı tazminatın yarısını istediklerini anlatıyor. Andrey, parayı vermeyi reddedip kendine bir araba alınca bu kez arabayı istemişler. Genç adam yine karşı çıkınca öldürülmüş.
Bikova, oğlunun öldürülmesi sonrasında Rusya Federasyonu Soruşturma Komitesi ve savcılığa başvuruyor, ama hiçbir işlem yapılmıyor. Andrey Bikov "kayıp" ilan ediliyor. Bikova, bağımsız Rus sürgün medyası Verstka'ya "Bana söylendiğine göre dövülerek öldürüldü. Donetsk bölgesindeki Galizinovka yakınlarında bir ormanlıkta yatıyor" diyor.
Web portalı Verstka, Ekim 2025'te Rus ordusunda yaygınlaşan "işkence ve askerlerin, kendi komutanları ya da silah arkadaşları tarafından bertaraf edilmesi; yani öldürülmesi" konusunda dikkat çeken bir araştırma başlattı. Verstka, bu cinayetlere karıştığı belirtilen onlarca komutanın adını da yayımladı. Ertesi gün iktidar partisi Birleşik Rusya'nın Hakasya Milletvekili Aleksandr Paşçenko, bir vatandaşın eleştirisine "Cephede böyle konuşanları infaz ederler" diyerek yanıt verdi. Bu sözler, uygulamanın gerçekten var olduğunu doğrulamış oldu.
İşkence ve cinayet nasıl normalleşti?
Askerî uzman Yuri Fyodorov, "Askerlerin, silah arkadaşları tarafından öldürülmesi, Rus ordusunun içler acısı durumunun yalnızca bir parçası. İşkence de son derece yaygın" diyor.
DW'ye konuşan Rus uzman, Telegram kanallarında işkence videolarının sıkça paylaşıldığını anlatıyor. Fyodorov, bazı askerlerin komutanlarının keyfine göre bir ya da iki hafta çukura atılıp çöplerle beslendiğini, bazılarının ise "bir ağacı kucaklamaya" zorlandığını; yani bir ağaca bağlanıp bir veya iki gün aç ve susuz bırakıldığını aktarıyor.
Askerler vurularak öldürülebiliyor, ardından da "kayıp" veya "çatışmada öldü" diye kayda geçiriliyor. Aynı şekilde bir askerin çok yüksek ölüm riski taşıyan saldırılara gönderilip gönderilmeyeceği de tamamen subayların keyfine bağlı.
İnfaz gerekçeleri çok çeşitli olabiliyor: İtaatsizlik, disiplin ihlalleri, alkol kullanımı, subaylarla kavga, maaştan pay vermeyi reddetme.
Bir başka askerî uzman Yan Matveyev ise "İnsanları tüketilebilir malzeme olarak görüyorsanız ve onları umutsuz saldırılarda ölüme sürüyorsanız, işlediği bir suç, para veya çıkan bir kavga yüzünden arka bölgelerde de öldürürsünüz" değerlendirmesi yapıyor.
İşkencenin psikolojisi
Psikanalist Alina Putilovskaya, bu durumu "aktarılma" ve "dışa vurulan saldırganlık" olarak tanımlıyor: "Bu acımasız şiddeti uygulayan komutanlar, kendileri de üstleri tarafından aşağılanıyor; örneğin gerçekçi olmayan emirler alıyor veya birliklerine hayati malzemeler verilmiyor. Üst düzey yetkililer dışarıya güç, yenilmezlik ve zenginlik imajı veriyor. Bu da saha komutanlarında çok ağır duygulara neden oluyor ve bunları astlarına yöneltiyorlar."
Putilovskaya, astların ise hem korku duyduğunu hem de yardım edemedikleri silah arkadaşlarına karşı suçluluk hissettiklerini söylüyor.
"İşkence ve infaz" disiplinin yerini alıyor
Yuri Fyodorov, ordudaki "işkence ve infazların yozlaşmış subaylar ve suç eğilimli, disiplinsiz personelden" kaynaklandığı görüşünde. 1990'lardan itibaren birçok subayın sivil hayatta tutunamadığı için orduda kaldığını, düşük maaşlarını yolsuzlukla telafi ettiğini belirten Fyodorov, bu subayların önemli bölümünün bugün Ukrayna'daki savaşta görev yaptığını anlatıyor.
Uzmanlara göre, Ukrayna savaşı ile birlikte ordu daha da değişti: Parayla savaşan paralı askerler ve haklarında af çıkmış ağır suçlular orduya dahil edildi. Fyodorov, "Bu çeteyi kontrol etmek için en acımasız yöntemler kullanıldı" diyor. En bilinen örneklerden biri, Kasım 2022'de sosyal medyada yayılan bir video. Bu görüntülerde, Wagner grubuna bağlı paralı askerlerin, bir silah arkadaşlarını balyozla öldürdüğü görülüyordu.
Neden cezasız kalıyor?
Yan Matveyev'e göre ise "işkence ve infazların" temel nedeni, disiplin eksikliği ve işleyen bir askerî yapının olmaması: "Bu da cezasızlığı besliyor ve komutayı neredeyse imkânsız hale getiriyor. Buça ve Mariupol'deki katliamlar dahil, ağır savaş suçları nedeniyle kimse cezalandırılmadı. Bu da 'İnsan öldürebilirsin, ceza yok' mesajı verdi."
Her iki askerî uzman da işkence, kötü muamele, şantaj ve diğer savaş suçları ortadan kalkarsa Rus ordusunun savaşamaz hale geleceği görüşünde.
Fyodorov durumu "Ordunun işleyişi tamamen cezasızlığa ve askerlerin sınırsız bir insan kaynağı, hatta köle gibi kullanılmasına dayanıyor" sözleriyle özetliyor.
Psikanalist Putilovskaya ise "infaz" ve yıldırmanın zorbalık, kontrol ve korkutma mekanizması olduğunu belirtiyor: "Ordu komuta kademesi, askerlerle uzun vadeli bir bağ kurmak istemiyor. Çünkü çok geçmeden yenileri geliyor. Bir topluluğu ayakta tutan iki şey var: Duygusal bağ ve zor şartlarda birlik olma gereği. Böyle bir bağ yoksa geriye yalnızca zorbalık kalır; o da uç noktaya varan bir vahşete dönüşür."
Matveyev ayrıca Rus askerlerinin ne için savaştığını bilmediğine dikkat çekiyor: "Ukraynalılar, tüm zorluklara rağmen ülkelerini savunduklarını biliyor. Rusların çoğu ise bunun büyük bir suç olduğunu görüyor ve küçük suçların birleşiminden oluşan bir felaketin parçası olduklarının farkında."
