Gazze'ye doğru yola çıkan Küresel Sumud Filosu'nun maceralı yolculuğu sürüyor. Amaç İsrail ablukasını delerek Gazze'ye ulaşmak. Ancak öncekiler gibi bu girişimin de başarı ihtimali yok. Peki arkada yatan asıl hedef ne?
Teknelerde, aralarında İsveçli çevre aktivisti Greta Thunberg, Barselona'nın eski belediye başkanı Ada Colau, İrlandalı aktör Liam Cunningham'ın yanı sıra çeşitli ülkelerden milletvekilleri ve yetkililerin de olduğu bine yakın kişi bulunuyor.
İtalya ve İspanya fırkateyn gönderdi
Filo, Salı gecesi dron, sis bombaları ve patlayıcı fişeklerle hedef alındığını bildirerek İsrail'i suçlamıştı.
Bunun üzerine İtalya filonun güvenliğini sağlamak üzere Çarşamba günü bir fırkateyn gönderdi ve Perşembe günü bir fırkateyn daha göndereceğini açıkladı. İspanya da filoya eşlik etmek üzere bir savaş gemisini bölgeye göndereceğini bildirdi.
Greta Thunberg ve diğer aktivistler filo yola çıkmadan önce Barselona'da kameralara el sallıyor.Fotoğraf: Lluis Gene/AFP/Getty Images
İtalya'dan Katolik Kilisesi, İsrail'den Aşkelon önerisi
İtalya Savunma Bakanı Guido Crosetto, aktivistleri İsrail ablukasını delmekte ısrarcı olmamaları konusunda uyardı, İtalya'nın önerisini kabul etmeye çağırdı. İtalyan hükümeti filodaki aktivistlere ellerindeki yardım malzemelerini teslim etmeleri ve malzemelerin Gazze'deki Katolik Kilisesi aracılığıyla Gazzelilere dağıtılması önerisinde bulunmuştu. İtalyan Savunma Bakanı, başka ülkelerin karasularına girdiklerinde filodakilerin güvenliğini garanti edemeyecekleri uyarısında da bulundu.
İsrail, yardım filolarını "Hamas'a destek" olarak görüyor ve aktivistleri "şov yapmakla" suçluyor. İsrail, ablukanın delinmesine asla izin verilmeyeceğini açıklamış, taşınan yardımların Gazze Şeridi yakınındaki Aşkelon limanına bırakılması, buradan İsrail makamlarınca Gazze'ye taşınması teklifinde bulunmuştu.
Times of Israel gazetesi, İsrail askeri sözcüsü Effie Defrin'in düzenlediği basın toplantısında, İsrail donanmasının Gazze Şeridi'ne yönelik İsrail ablukasına karşı onlarca tekneyle Gazze'ye giden aktivistleri durdurmaya hazır olduğunu belirttiğini bildirdi.
Defrin, bir soruya yanıt olarak, "Bu filoyu izliyoruz; geçmişten gelen deneyimlerimiz var, ancak bu filo farklı ve onlarca gemiden oluşuyor" dedi.
Donanmanın İsrail sınırlarını denizde savunmaya hazır olduğunu belirtti: "Biz hazırız, Donanma hazır ve bu filonun Hamas ve Avrupa'daki temsilcileri tarafından planlanıp finanse edildiğini biliyoruz. Bunun açık kanıtları elimizde."
Şöyle devam etti, “Gazze'deki Filistinlilere yardım etmek isteyen herkes, çeşitli ülkeler ve uluslararası kuruluşlar tarafından kullanılan organize yardım kanalları aracılığıyla bunu yapabilir."
Filonun Gazze'ye varma şansı var mı?
Küresel Sumud Filosu şu an Yunanistan'ın Girit Adası güneyinde seyrediyor. İlan edilen amaç, İsrail ablukasını delerek Gazze'ye varmak ve yardımları Gazzelilere ulaştırmak. Ancak daha önceki girişimlerde olduğu gibi bu sefer de başarı şansı bulunmuyor. Peki yüzlerce aktivistin çeşitli tehlikeleri göze alarak birbiri ardına maceralı yolculuklara girişmesinin arkasında ne yatıyor?
Sumud kelimesi Arapça direnç, sebat, sarsılmaz azim anlamlarına geliyor. Filistin kültüründe İsrail işgaline karşı direniş ve mücadelenin simgesi haline gelmiş bir kelime.
Küresel Sumud Filosu toplam 50 tekneden oluşuyor. Fotoğraf: Lorena Sopena/NurPhoto/IMAGO
Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail topraklarına saldırması üzerine İsrail'in Gazze Şeridi'ne başlattığı operasyonlarda bugüne kadar en az 20 bini çocuk olmak üzere 63 bin Filistinli yaşamını yitirdi. BM'ye bağlı yardım kuruluşları, insan hakları örgütleri ve sivil toplum kuruluşları İsrail'i etnik temizlik ve kasıtlı aç bırakma gibi yöntemlere başvurarak savaş suçu işlemekle suçluyor.
Pek çok insan hakları kuruluşu, İsrail'in Gazze'ye uyguladığı deniz ablukasını toplu cezalandırma olarak değerlendiriyor ve uluslararası hukuka aykırı buluyor.
Dünyanın dikkatini Gazze'ye çekmek
Uluslararası alanda faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşu Crisis Group'tan İsrail-Filistin ilişkileri üzerine çalışmalar yapan Amjad Iraqi, aktivistlerin hedefini "Ortada acil bir insanî durum olduğu, abluka ve kıtlığın İsrail'in siyasî kararı olduğunu ve İsrail'e karşı çıkılması gibi önemli bir mesaj vermeye çalışıyorlar" sözleriyle açıklıyor. Iraqi, bunun, filonun Gazze'ye ulaşmayı başarıp başaramamasından bağımsız bir hedef olduğuna vurgu yapıyor.
Küresel Sumud Filosu'nda gıda malzemeleri, içme suyu ve ilaçlar gibi toplam 300 tonluk yardım malzemesi bulunduğu tahmin ediliyor.
George Washington Üniversitesinden siyasal bilimler ve uluslararası ilişkiler profesörü Nathan Brown da filolardaki yardım malzemelerinin Gazze'deki Filistinlilerin ihtiyaçlarını karşılayamayacağını, ancak uluslararası alanda dikkatleri Gazze'de yaşananlara çekmeyi başardıklarını belirtiyor.
Küresel Sumud Filosu'nda toplam 300 ton yardım malzemesi bulunduğu tahmin ediliyor.Fotoğraf: Lluis Gene/AFP/Getty Images
Brown, "Belki ilki kadar belirgin olmasa da diğer bir etkisi, Filistin halkına 'sizi unutmadık' mesaı vermesi" diyor.
Avrupa'da İsrail'in Gazze'deki politikalarına yönelik eleştirilerin giderek arttığına işaret eden Brown, "İsrail'in yaptığı şey artık sadece Gazze'de savaş yürütmek değil, kasıtlı olarak bölgeyi kıtlığa sürüklemek olarak algılanıyor ve bu açıkça bir savaş suçudur. Sumud filosunun dikkat çekmek istediği bir nokta da İsrail'in destekçileriyle muhalifleri arasında giderek derinleşen uçuruma işaret etmek" diyor.
Diğer filoların akıbeti ne oldu?
Hamas'ın Gazze Şeridi'nde seçimlerle iktidara gelmesinin ardından 2007'de İsrail ablukası başladı. İsrail'in ilan ettiği hedef, Hamas'a dışarıdan silah akışının önlenmesiydi.
Ancak başlangıçta abluka daha gevşekti. 2008'de ilk filolar yola çıktı. 2009'un ortasından itibaren İsrail tüm tekneleri durdurarak müdahaleye başladı. 2010'dan sonra hiçbir filo Gazze'ye ulaşamadı.
Mavi Marmara İsrail baskını sonrası İstanbul'a dönüşünde binlerce kişi tarafından karşılandı. Fotoğraf: picture-alliance/dpa
31 Mayıs 2010'da Gazze Özgürlük Filosu adıyla yola çıkıldı. Bu filo, İsrail'in uluslararası sularda baskın yaparak 10 Türk vatandaşını öldürdüğü Mavi Marmara gemisiyle anılacak, İsrail ile Türkiye arasındaki ilişkileri derinden sarsacaktı. Baskın sonucu 9'u Türk ve biri Türk asıllı ABD vatandaşı, on kişi yaşamını yitirdi.
2011'de Özgürlük Filosu II adıyla ilan edilen ve Yunanistan'dan hareket etmesi planlanan filo, siyasî baskı, teknik sabotaj ve yasal engeller nedeniyle yola çıkamadı. Yunanistan, İsrail'den gelen baskı üzerine güvenlik ve diplomasiyle ilgili endişeleri gerekçe göstererek teknelerin yola çıkmasını yasakladı.
Özgürlük Filosu III, 10 Mayıs 2015'te İsveç'ten yola çıktı, çeşitli Avrupa kentlerine uğrayarak Gazze yolculuğuna 25 Haziran 2015'te Atina'dan resmen başladı. İsrail ordusu 29 Haziran'da filonun içindeki İsveç bandıralı Marianne gemisine baskın düzenledi, gemi İsrail'deki Aşdod limanına çekildi, diğer gemiler geri döndü. Aktivistler İsrail askerlerinin elektroşok tabancaları kullandığını bildirdi.
2016 yılı Ekim ayında kadın aktivistleri taşıyan "Gazze'ye Kadın Gemisi", yine Gazze'ye varamadan İsrail askerlerince durduruldu.
2018'de Filistin için Adil Gelecek Filosuna ait iki gemi İsrail donanmasınca durdurularak el konuldu.
Bu yıl Haziran ayında Gazze'ye doğru yola çıkan ve içinde İsveçli aktivist Greta Thunberg'in de bulunduğu Madleen gemisine İsrail askerleri baskın düzenledi, Thunberg dahil çok sayıda aktivist sınır dışı edildi.
Temmuz ayında da Özgürlük Filosu projesi dahilinde yola çıkan Handala gemisine müdahale edildi. İsrail askerlerinin Gazze açıklarındaki uluslararası sularda baskın yaptığı gemideki aktivistler tutuklanarak sınır dışı edildi.
