ABD Başkanı Donald Trump'ın Ukrayna'da savaşı sonlandırmak için Kiev'in önemli tavizler vermesini öngören barış planıyla ilgili müzakereler sürüyor.
ABD, Ukrayna ve Avrupalı müttefiklerinden heyetler, barış planını görüşmek üzere bugün Cenevre'de bir araya geldi.
Görüşmelerin ardından bir açıklama yapan Trump, Ukrayna liderliğinin barış çabalarına hiç minnet göstermediğini savundu.
Sahibi olduğu sosyal medya platformu Truth Social'da yaptığı açıklamada,"Ukrayna 'liderliği' çabalarımıza karşılık sıfır minnet gösterdi ve Avrupa Rusya'dan petrol almaya devam ediyor" dedi.
"Asla olmaması gereken bir savaşı miras aldım. Herkes için özellikle de böyle gereksiz yere ölen milyonlarca insan için bir kayıp" diye ekledi.
Basına kapalı yapılan görüşmelerin ilk turunda, Ukrayna heyetinin lideri Andriy Yermak, İngiltere, Fransa ve Almanya heyetlerinin temsilcileriyle yaptıkları görüşmenin "oldukça yapıcı" geçtiğini açıkladı.
Heyetler bunun ardından ABD temsilcileriyle biraraya geldi.
Müzakerelere ABD adına, Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Trump'ın Özel Temsilcisi Steve Witkoff katıldı. Ancak görüşmenin ardından herhangi bir açıklama yapılmadı.
Görüşme sırasında bir açıklama yapan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, ABD önerisinin Ukrayna tarafının vizyonunu ve ulusal çıkarlarını da hesaba katabileceğini söyledi.
Plan, Ukrayna'nın önemli tavizler vermesini öngörüyor.
ABD Başkanı Donald Trump, daha önce plan için 27 Kasım'a kadar zaman vermiş olsa da daha sonra Ukrayna için "nihai bir teklif" teşkil etmediğini belirtmişti.
Zelenskiy, plan kendisine iletildikten sonra, ülkesinin ABD'nin planı kabul etmesi yönündeki baskılar nedeniyle "tarihinin en zor anlarından biriyle" karşı karşıya olduğunu açıklamıştı.
22 Kasım'da Güney Afrika'daki G20 zirvesinde yayınlanan ortak bir açıklamada, Ukrayna'nın bazı Batılı müttefikleri, teklifin "Ukrayna'yı saldırılara karşı savunmasız bırakacağını" söyledi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 28 maddelik planın Ukrayna'da "nihai barış anlaşmasının temelini oluşturabileceğini" söyleyerek öneriye destek verdi.
28 maddelik barış planında neler var?
BBC'nin ABD'deki yayın ortağı CBS News'in haberine göre, barış planının taslağı Ukraynalı bir muhalif siyasetçi tarafından kamuoyuyla paylaşıldı. Plan bir Beyaz Saray yetkilisi tarafından da doğrulandı.
28 maddelik önerilen planın şu şekilde hayata geçmesi planlanıyor:
Derhal ateşkes: Her iki taraf da anlaşmayı kabul ederse, plan hemen yürürlüğe girecek.
Ukrayna topraklarını devredecek: Ukrayna işgal altında olmayan bazı toprakları Rusya'ya devredecek. Rusya ayrıca işgali altındaki Kırım, Donetsk ve Luhansk topraklarının büyük bir kısmını elinde tutacak ve bu bölgeler ABD tarafından fiili Rus toprağı olarak tanınacak.
Ukrayna NATO üyesi olmayacak: Kiev, anayasasında yer alan NATO'ya katılma isteğinden vazgeçecek. Ancak AB üyesi olma yolu açık kalacak.
Kiev için askeri sınır: Ülkenin ordusunun büyüklüğü 600 bin kişiyle sınırlandırılacak.
ABD'den güvence: Rusya Ukrayna'yı yeniden işgal ederse, bu "kararlı ve koordineli bir askeri müdahale"yi ve Moskova'ya yönelik yaptırımların yeniden uygulanmasını tetikleyecek.
19 Kasım'da Rusya'nın düzenlediği füze saldırısında 31 kişinin hayatını kaybettiği Ternopil'de kurtarma çalışmaları devam etti.
Ukrayna seçimleri: Seçimlerin 100 gün içinde yapılması gerekecek. Ukrayna'da başkanlık seçimlerinin 2024'te yapılması planlanıyordu ancak savaş nedeniyle ertelendi.
Ekonomik güvenceler: Plan, ekonomisi yıllarca süren savaştan zarar gören Ukrayna için bir toparlanma planı öngörüyor. Dondurulmuş Rus varlıklarından yaklaşık 100 milyar dolar Ukrayna'ya aktarılacak ve Rusya, işgalin başlamasından bu yana uygulanan ağır yaptırımların kaldırılması için müzakerelere başlayacak.
Beyaz Saray Basın Sözcüsü Karoline Leavitt, 20 Kasım'da Beyaz Saray'da gazetecilere verdiği brifingde, Trump'ın Özel Temsilci Steve Witkoff ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun hem Rusya hem Ukrayna ile eşit mesafede istişarelerde bulunduğunu açıkladı.
Trump, Zelenskiy, Putin ve Avrupalı liderler planla ilgili neler söyledi?
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy 20 Kasım'da ABD'li yetkililerden aldığı planla ilgili bir gün sonra yaptığı açıklamada ülkesinin zor bir kararla yüzleştiğini söyledi:
Ukrayna için ABD'ye atıfla, "Ya onurunu kaybedecek ya da kilit bir ortağını kaybetme riskiyle karşı karşıya kalacak" dedi.
10 dakikalık ulusa sesleniş konuşmasında Ukrayna Devlet Başkanı, "bugün tarihimizin en zor anlarından biri" diye ekledi.
Ukrayna'nın Trump yönetiminin planına "alternatifler" önereceğini belirtti.
Vladimir Putin ise 21 Kasım akşamı barış planını aldıklarını teyit etti.
Rus lider, Ukrayna'da "nihai barış anlaşmasının temelini oluşturabileceğini" söyleyerek 28 maddelik plana destek verdi:
"Başkan Trump'ın Ukrayna'daki durumu çözmeye yönelik barış planı, Alaska'daki toplantıdan önce de görüşüldü.
"Bu görüşme sırasında Amerikan tarafı, söyledikleri gibi, bizden bazı tavizler vermemizi ve esneklik göstermemizi istedi.
"Anchorage'daki görüşmelerde, bizim için bazı karmaşık sorunlara ve zorluklara rağmen, bu önerilere katıldığımızı teyit ettik."
Putin, Ukrayna'nın önerileri kabul etmeyi reddettiğini de ekledi.
"Sanırım bu nedenle, artık 28 maddeden oluşan planın yeni ve özünde modernize edilmiş bir versiyonu ortaya çıktı. Metin elimizde."
"Bunun da nihai barış anlaşmasının temelini oluşturabileceğine inanıyorum."
Zelenskiy, ABD Başkan Yardımcısı JD Vance ile "Amerikan tarafının savaşı sona erdirme önerilerinin ayrıntılarını müzakere etmek üzere" bir saatten fazla görüştüğünü söyledi.
Donald Trump ise aynı gün Fox Radio'ya verdiği röportajda barış müzakereleriyle ilgili sorulara da yanıt verdi.
Trump, ABD'nin "tek bir amacı olduğunu, akan kanın durmasını istediğini" söyledi.
Rusya'nın gelecekte Baltık ülkeleri veya Avrupa'nın diğer bölgeleri için tehdit oluşturabileceği sorusu üzerine Trump, "[Rusya] durdurulacak" dedi.
Toprak tavizleriyle ilgili olarak ABD Başkanı, Ukrayna'nın "kısa sürede" daha fazla toprak kaybedeceğini savundu.
Trump, planla ilgili 27 Kasım'a kadar sonuç almayı istediklerini de ekledi.
Putin 28 maddelik plana olumlu yaklaştı.
Güney Afrika'da G20 toplantısında biraraya gelen Ukrayna'nın Avrupalı müttefiklerinden barış planını Ukrayna lehine "güçlendirmeye" çalışacaklarına dair açıklamalar geldi.
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, anlaşmanın uygulamaya konmasını "tehlikeli" olarak nitelendirdi.
Gazetecilere yaptığı açıklamada Kallas, "Hepimiz bu savaşın sona ermesini istiyoruz, ama nasıl sona ereceği önemli. Rusya'nın işgal ettiği bir ülkeden imtiyaz elde etmeye yasal olarak hakkı yok, ancak neticede herhangi bir anlaşmanın maddelerini kabul edip etmeme kararı Ukrayna'ya kalmış" dedi.
Zelenskiy; 21 Kasım'da İngiltere, Fransa ve Almanya'nın liderleriye telefon görüşmeleri gerçekleştirdi.
Trump ve Putin G20 toplantısına katılmadı.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya Başbakanı Friedrich Merz (soldan sağa)
Erdoğan: 'Tahıl Koridoru Anlaşması'nı canlandırmak istiyoruz'
G20 Zirvesine katılan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, burada yaptığı basın açıklamasında Rusya-Ukrayna barış görüşmelerine dair sorulara yanıt verdi.
Erdoğan, 23 Kasım'da Vladimir Putin ile bir telefon görüşmesi yapacağını ve bu görüşmede savaşın durması için yapılabileceklerin de ele alınacağını söyledi.
Buna ek olarak Erdoğan, çevre ülkeler ve Avrupa'yı dahil ederek barışın önünü açmasını umdukları Tahıl Koridoru Anlaşması'nı yeniden canlandırmak istediklerini belirtti.
Cumhurbaşkanı, bu fikri Putin ile yeniden istişare edeceklerini belirtti.
Rusya, Temmuz 2022'de başlayan Tahıl Koridoru Anlaşması'ndan, kendi gıda ürünlerinin satışı önündeki engellerin kalkmaması nedeniyle bir yıl sonra çekildiğini açıklamıştı.
Türkiye ve BM'nin girişimiyle Rusya ve Ukrayna ile imzalanan ayrı ayrı anlaşmalar, 24 Şubat 2022'de başlayan Rus işgalinden bu yana savaşan iki ülkenin küresel gıda bunalımının önlenmesi için başta tahıl olmak üzere gıda ürünlerinin dünya pazarlarına Karadeniz üzerinden yeniden satışının başlamasını öngörüyordu.
Erdoğan G20'de Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile de bir görüşme gerçekleştirdi.
Cumhurbaşkanlığı ofisinden yapılan yazılı açıklamaya göre Erdoğan, Macron'a Ukrayna ile Rusya arasındaki savaşın adil ve kalıcı bir barışla sona erdirilmesi için diplomasinin tüm imkanlarından faydalanılması gerektiğini söyledi.
Türkiye'nin savaşan tarafların barış odaklı müzakere zemininde buluşması için gayretlerini sürdüreceğini ifade etti.
Barış planı Ukrayna'nın işgal edilmemiş bazı topraklarının Rusya'ya devredilmesini öngörüyor.
Ukrayna topraklarının yaklaşık beşte birini kontrol eden ve ilerlemeye devam eden Rus güçleri, kış yaklaşırken Ukrayna'nın enerji altyapısına sık sık saldırılar düzenliyor.
Kremlin 2022 yılında Ukrayna'nın dört bölgesini (Donetsk, Lugansk, Zaporijya ve Herson) tam kontrole sahip olmamasına rağmen ilhak etti.
Rusya ayrıca 2014 yılında Kırım yarımadasını Ukrayna'dan ilhak etti.
Putin uzun zamandır Kiev'den ABD liderliğindeki NATO ittifakına katılma planlarından vazgeçmesini ve Moskova'nın Rusya'nın bir parçası olduğunu iddia ettiği dört vilayetten askerlerini çekmesini talep ediyor.
Moskova bu taleplerinden vazgeçtiğine dair herhangi bir işaret vermedi ve Ukrayna da daha önce bunları kabul etmeyeceğini söyledi.
