Bernd Debusmann Jr
BBC World / Beyaz Saray
ABD Başkanı Donald Trump, Merkezi İstihbarat Teşkilatı'na (CIA) Venezuela'da gizli operasyonlar yürütme yetkisi verdiğini kabul etti.
Bu, normalde son derece hassas ve sıkı korunan bir devlet sırrına ilişkin son derece sıra dışı bir itiraftı.
Trump'ın elindeki bu yetki teşkilata, şüpheli uyuşturucu kaçakçılarına karşı ölümcül saldırılar ya da Nicolas Maduro rejimini yıkmayı ya da devirmeyi amaçlayan daha geniş çaplı operasyonlar da dahil olmak üzere bölgede operasyonlar yürütmek için geniş bir hareket alanı sağlayabilir.
Önceki örneklerde, nihayetinde denizaşırı ülkelerdeki militanların insansız hava araçlarıyla vurulması, isyancılara para ve silah aktarılması ve hatta tam rejim değişikliği çabalarını görmüştük.
Fakat faaliyetler gizli olduğu için aslında çoğunu bilmiyoruz bile.
ABD yasalarına göre başkanlar, bu operasyonların "tanımlanabilir dış politika hedeflerini desteklemek için gerekli...[ve] Birleşik Devletler'in ulusal güvenliği için önemli" olduğuna karar verirlerse gizli eylemlere izin verebilirler.
Bu tespit yapıldıktan sonra bu gizli eylemlerin, Temsilciler Meclisi ve Senato istihbarat komiteleri ve bazı hassas durumlarda her iki partinin liderleri ile istihbarat komitelerinin başkanları ve kıdemli üyelerinden oluşan "sekiz kişilik çete" ile paylaşılması gerekiyor.
Ancak ayrıntılı olması ve yasal riskleri ana hatlarıyla belirtmesi beklenen bu bildirim, Kongre onayının gerekli olduğu anlamına gelmiyor. Kongre bu operasyonları sadece yasama yoluyla ya da finansmanı keserek engelleyebilir.
Uygulamada yetki, başkanın gerekli gördüğü kadar dar ya da geniş olabilir.
Eski bir CIA paramiliter subayı ve savunma bakan yardımcısı olan Mick Mulroy, "Yetkiler konusunda gerçekten herhangi bir sınırlama yok ve kongre onayına da ihtiyaç duymuyor" diyor.
CIA'in faaliyetlerine getirilen her türlü kısıtlama icra emri niteliğinde ve Mulroy'a göre bu da "Başkan'ın yeni bir icra emri yazıp bunu değiştirebileceği anlamına geliyor."
Trump Venezuela'nın hapishanelerini "ABD'ye boşalttığını" söyledi
Başkan tarafından onaylandıktan sonra CIA eylemleri suikastlar, gizli etki operasyonları, yerel siyaseti şekillendirme veya yabancı hükümetlere karşı savaşan silahlı isyancı hareketlerin kurulmasına ve donatılmasına yardım etme şeklinde olabilir.
Örneğin Aralık 1979'da Jimmy Carter'ın bir başkanlık kararı CIA'in, Sovyetlerin ülkeyi işgaline karşı savaşan Afgan gerillalarına silah yardımı ulaştırmasına izin verdi.
Sadece birkaç yıl sonra, bu kez Başkan Ronald Reagan CIA'in Nikaragua'daki solcu Sandinista hükümetini devirmeye çalışan isyancı gruplar olan Contra'lara gizli yardım yapmasına izin verdi.
Daha yakın tarihlerde ise 11 Eylül saldırılarının ardından El Kaide'ye karşı dünya çapında operasyonlara ve Esad rejimine karşı savaşan Suriyeli isyancıları eğitmek ve tedarik etmek için CIA tarafından yürütülen bir operasyon olan Timber Sycamore Operasyonu'na izin verildi.
Guatemala, Şili ve Brezilya da dahil olmak üzere Latin Amerika'daki diğer ülkelerde ABD, komünizmle mücadele adına hükümetlerin devrilmesine ya da insan haklarına karşı sert baskılar uygulayan rejimlerin desteklenmesine yardımcı oldu.
CIA'in desteklediği isyancılar Nikaragua'da 11 yıl boyunca solcu Sandinista hükümetine karşı silahlı faaliyet yürüttü
Dışişleri Bakanlığı'nda şiddete varan aşırıcılıkla mücadeleden sorumlu eski direktör ve şu anda Washington'daki Uluslararası Casus Müzesi'nde danışma konseyi üyesi olan Dexter Ingram, "Çok iyi bir sicilimiz yok" diyor:
"Uzun bir tarih var ve bu geçmiş her zaman olumlu değil.
"Bence tarihimize bir bakmalıyız... Bu kaygan bir zemin."
CIA'in halihazırda Venezuela'da gizli eylemler yürütüp yürütmediği, yürütmeyi planlayıp planlamadığı ya da bu planların gelecekte beklenmedik anlarda kullanılmak üzere saklanıp saklanmadığı belirsizliğini koruyor.
Trump bu hafta başında CIA'e verdiği yetkiyi ve ABD'nin Karayipler'de gemilere yönelik hava saldırılarını, Venezuela'dan ABD'ye "çok fazla uyuşturucu" aktığını söyleyerek gerekçelendirdi.
CIA izniyle ilgili açıklaması, ABD'nin uzun menzilli B-52 bombardıman uçaklarının Venezuela kıyılarında tur atarken görüldüğü sırada geldi.
Ancak CIA operasyonları gizli ve farklı hedeflere karşı farklı biçimler alabiliyor.
Venezuela lideri Maduro "ABD örgütlü darbelere hayır" dedi
ABD'nin terör örgütü olarak tanımladığı Tren de Aragua ve Güneş Karteli'ne üye olduğundan şüphelenilen kişiler paramiliter operasyonlarda ya da insansız hava araçlarıyla vurulabilir.
BBC'nin sorularını yanıtlayan, Irak ve Afganistan'da görev yapan ve dünyanın dört bir yanındaki gizli görevleri denetleyen 26 yıllık CIA çalışanı Marc Polymeropoulos, teşkilatın "teröre karşı küresel savaş" sırasında geliştirdiği "bul, düzelt ve bitir" metodolojisinin suç şebekelerine kolayca uygulanabileceğini söylüyor:
"Belirli kişilerin, ağların ya da tedarik zincirlerinin peşine düşmek insan avcılığıdır ve bu konuda gezegende CIA'den daha iyisi yoktur."
Venezuela'daki suçluları vurmakla Suriye, Yemen ya da Pakistan'ın aşiret bölgeleri gibi yerlerdeki El Kaide ya da diğer militan hedefleri vurmak arasındaki temel farkın, ikinci gruptaki hedeflerin çoğunlukla "yönetilmeyen" alanlarda faaliyet göstermesi olduğunu sözlerine ekliyor:
"Kavramsal olarak biraz farklı çünkü bunlar gerçekten kanunsuz ülkeler.
"Bu tabii ki Venezuela [hükümetinin] işbirliği olmadan yapılacaktır."
Alternatif olarak - ya da ek olarak - Maduro hükümetine bağlı hedeflere sabotaj operasyonları düzenlenebilir, medya ve para yoluyla kamuoyunun fikrini değiştirmek için "etki operasyonları" kullanılabilir, Maduro karşıtı gruplara eğitim ve silah sağlanabilir. Tüm bu operasyonlar CIA için Latin Amerika'da ve başka yerlerde tarihsel emsallere sahip.
Polymeropoulos, "Kimse Trump'ın verdiği son iznin tam olarak ne olduğunu bilmiyor" diyor.
