Su altı arkeologları, Ortaçağ'da İpek Yolu’nun önemli ticaret merkezlerinden Toru-Aygyr şehrinin kalıntılarını bulduklarını düşünüyor.
Dünyanın en derin göllerinden biri olan Kırgızistan’daki İssık Gölü, yıllardır efsanelere konu olan bir gizemi saklıyor olabilir.
Su altı arkeologları, gölün tabanında Ortaçağ'da İpek Yolu’nun önemli ticaret merkezlerinden Toru-Aygyr şehrinin kalıntılarını bulduklarını düşünüyor. Araştırmacılara göre şehir, 15'inci yüzyıldaki büyük bir depremle birlikte tamamen suya gömüldü.
Tuğla yapılar, değirmen taşı ve İslami mezarlık
Kırgızistan, Rusya ve başka ülkelerden uzmanlardan oluşan ekip, gölde en fazla 4 metre derinliğe inerek yürüttüğü dalışlarda dikkat çekici bulgulara ulaştı.
Araştırmacılar tuğladan inşa edilmiş binalar, tahıl öğütmede kullanılan taş bir değirmen taşı, İslami bir mezarlık, ahşap yapılara ait kalıntılar ve çok sayıda seramik eser ortaya çıkardı.
Rus Coğrafya Derneği’nin aktardığına göre, Kırgızistan Ulusal Bilimler Akademisi’nden Valery Kolçenko, “İncelediğimiz alan, İpek Yolu’nun önemli bir kolunda yer alan bir şehir ya da büyük bir ticari yerleşim,” diyor.
İpek Yolu’nun kayıp durağı
Buluntular, Toru-Aygyr’ın Ortaçağ’da İpek Yolu üzerinde kritik bir durak olduğunu doğruluyor. Rusya Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü’nden Maksim Menşikov’a göre, MÖ 1. yüzyılda kurulan ve 15. yüzyıla dek gelişen İpek Yolu’nun bu bölümü hem Çin hem de Orta Asya için stratejik öneme sahipti.
Popular Mechanics'in aktarımına göre özellikle iki bulgu, şehrin önemini gözler önüne seriyor: Dış süslemeleri olan, cami, hamam ya da medrese olduğu düşünülen büyük bir yapı ile su altında erozyona uğrayan 13–14. yüzyıla ait bir Müslüman nekropolü.
Mezar alanında bulunan iki bedenin yüzlerinin Kâbe yönüne dönük olması da İslami defin geleneğine işaret ediyor.
Şehir depremle suya gömüldü
Araştırmacılar, Toru-Aygyr’ın 15. yüzyıl başlarında büyük bir depremle birlikte tamamen su altında kaldığını aktarıyor.
Kolçenko’ya göre deprem, bölgedeki yerleşim düzenini kökten değiştirdi ve zengin Ortaçağ şehir kültürü zamanla yerini göçebe topluluklara bıraktı.
Karahanlılar’dan Altın Orda’ya geçişin izleri
Su altında bulunan seramikler, yapılar ve tam halde bir kap da dahil olmak üzere çok sayıdaki Ortaçağ eseri, Orta Asya'da kurulmuş ilk İslam Hanedanı olan Türk Karahanlılarından Türk-Moğol Altın Orda Devleti’ne geçiş dönemini gösteriyor.
Karahanlılar ilk Türk-İslam devleti olarak da biliniyor. Menşikov, 10. yüzyılda bölgedeKarahanlıların egemen olduğunu söylüyor.
Orta Asya’da İslam’ın 13. yüzyıldan itibaren yaygınlaşması, göl çevresindeki buluntularla da doğrulanıyor.
Menşikov şöyle devam ediyor:
“İssık Gölü çevresindeki İpek Yolu hattı Karahanlıların kontrolündeydi. Çin kaynakları bu bölgeyi kendi ilgi alanları içinde görse de hâkimiyet kuramadılar. Ancak Çin metinlerinde bölgeye dair kayıtlar var. Bu da tarihsel verileri arkeolojik buluntularla ilişkilendirme konusunda bize umut veriyor.”
Araştırma ekibi, bölgede incelemelerini derinleştirerek su altında daha fazla kalıntı olup olmadığını belirlemeyi planlıyor.
