Sudan'da orduyla paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasındaki çatışmalarda yaşanan katliamın yankıları sürüyor.
Ülkenin batısındaki Darfur bölgesinin en büyük kenti Faşir yaklaşık 18 aydır HDK'nin kuşatması altındaydı. Hafta sonu patlak veren şiddetli çatışmaların ardından şehir, pazar günü büyük ölçüde HDK'nin kontrolüne girdi.
Faşir'de neler yaşandı?
Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, Faşir'deki Suudi Hastanesi'nde 460'tan fazla hasta ve refakatçinin öldürüldüğüne dair haberleri dehşetle takip ettiklerini söyledi. Ghebreyesus, katliamın HDK tarafından yapıldığına dair bir açıklamada bulunmadı.
Ancak sivil toplum kuruluşu Sudan Doktorlar Ağı'nın Facebook sayfasından yapılan paylaşımda, "HDK, Suudi Hastanesi'nde bulduğu herkesi soğukkanlılıkla öldürdü" dendi.
Sudan Silahlı Kuvvetleri'nden yapılan açıklamada da HDK'nin Faşir'de en az 2 bin sivili katlettiği savunuldu.
ABD'deki Yale Üniversitesi'ne bağlı İnsani Yardım Araştırma Laboratuvarı'nın (HRL) uydu görüntülerini inceleyerek hazırladığı raporda, katliam yapıldığı belirtilen bölgelerde "insan bedeni boyutlarına uygun" kümelenmeler görüldüğü aktarılıyor. Ayrıca zeminin "kırmızımsı renge büründüğüne" dikkat çekiliyor.
Raporda, 27-28 Ekim tarihlerine ait bu görüntülerin Faşir'de "zorla yerinden etme, toplu infaz ve Arap olmayanlara yönelik etnik temizlik" yapıldığına işaret ettiği belirtiliyor.
Faşir'den kaçan sivillerin eşyalarının HDK savaşçıları tarafından çalındığı ya da milislerin vatandaşlardan fidye istediği aktarılıyor. Şehirden kaçmaya çalışan birçok kadının cinsel saldırıya uğrayıp öldürüldüğü de ifade ediliyor.
Amerikan haber ajansı Associated Press'in irtibata geçtiği Tacal Rahman, Faşir'deki duruma dair şunları söylüyor:
Her yer mezara döndü. Her yerde cesetler var. Herkes yaralı ama kimse onlara yardım edemiyor.
Birleşmiş Milletler'in (BM) başını çektiği ve insani yardım kuruluşlarının yer aldığı Kuruluşlararası Daimi Komitesi (IASC), insani durumun felakete dönüştüğünü belirterek acil uluslararası müdahale çağrısında bulundu.Komitenin açıklamasında şu ifadelere yer verildi:
Sudan'da her üç kişiden ikisi insani yardıma ihtiyaç duyuyor. Nisan 2023'ten bu yana yaklaşık 12 milyon insan evlerini terk etmek zorunda kaldı, bunların 4 milyondan fazlası komşu ülkelere sığındı. Milyonlarca çocuk dahil nüfusun yaklaşık yarısı gıda güvencesizliği yaşıyor ve kıtlık nedeniyle zor durumda.
Açıklamada, özellikle kadınlar ve kız çocuklarının korkunç seviyelerde cinsel şiddete maruz kaldığı da vurgulandı.
HDK ne diyor?
HDK Komutanı Muhammed Hamdan Dagalo, çarşamba günü Telegram'dan yaptığı açıklamada, saldırılar sırasında bazı "suiistimallerin" yaşandığını itiraf etti.
"Hamdeti" olarak da bilinen HDK lideri, olaylara ilişkin soruşturma başlatıldığını söyledi ancak başka detay paylaşmadı.
Dagalo ve HDK'nin Arap savaşçıları, ülkenin batısındaki Darfur bölgesinde yaşayan siyah Sudanlılara son 20 yılda iki kere soykırım yapmakla suçlanıyor.
Eski ABD Başkanı Joe Biden, bu yıl ocak ayında görevi bırakmadan önce HDK'nin faaliyetlerinin soykırım olarak kabul edildiğini duyurmuş, Hemdeti de yaptırım listesine alınmıştı.
Ne tepkiler geldi?
Faşir'de yaşanan katliama Türkiye başta olmak üzere birçok ülkeden tepki geldi.
Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamasında, "HDK'nin kontrolüne geçen Faşir şehrinde sivillere karşı işlenen zulmü şiddetle kınıyoruz" dendi.
Avrupa Birliği (AB) Dış Politika Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, HDK'nin "sivillerin etnik kökenlerine göre hedef aldığını" belirterek saldırıları kınadı.
Suudi Arabistan, Faşir'deki saldırılarda "ağır insan hakları ihlali" yaşandığını bildirdi. Katar ve Ürdün gibi diğer Arap ülkeleri de eylemleri "korkunç ihlaller" diye niteledi.
ABD'de Demokrat ve Cumhuriyetçi senatörler, Başkan Donald Trump'a HDK'yi yabancı terör örgütü listesine alma çağrısı yaptı.
Sudan'da nasıl iç savaş çıktı?
General Abdülfettah Burhan'la işbirliği yapan Dagalo, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin soykırımla suçladığı el Beşir'i 2019'da devirdi.
Ordunun başındaki General Burhan, Sudan'ı fiili olarak yönetirken General Dagalo ise 100 bin kişilik paramiliter kuvvet HDK'nin başındaydı.
Ülkeyi sivil yönetime döndürme ve HDK'yi ordu bünyesine dahil etme süreci nedeniyle iki general anlaşmazlığa düştü ve 2023'te yeniden iç savaş başladı.
Bu savaşın bitirilmesi için başlatılan tüm çözüm girişimleri sonuçsuz kaldı. İç savaşın başladığı Nisan 2023'ten bu yana gittikçe kötüleşen durum nedeniyle 25 milyondan fazla kişi insani yardıma muhtaç.
KAYNAKLAR: Independent Türkçe, Guardian, Reuters, BBC, DW, Telegraph, AP, AA
