ABD'de yaklaşık 12 bin Afgan'ın çalışma izni almasını ve sınır dışı edilmekten korunmasını sağlayan geçici önlemler, Trump yönetiminin daha fazla kişiyi sınır dışı edilebilir hale getirme çabaları kapsamında pazartesi günü sona eriyor.
ABD İç Güvenlik Bakanlığı tarafından mayıs ayında yapılan açıklamaya göre, Afganistan’dan gelen 11 bin 700 kişiye tanınan Geçici Koruma Statüsü’nün (TPS) 60 gün içinde sona ereceği duyuruldu. Bu statü, söz konusu kişilere yasal çalışma izni tanıyor ve hükümetin onları sınır dışı etmesini engelliyordu.
2021'de Taliban Afganistan'ın kontrolünü ele geçirdiğinden bu yana yaklaşık 180 bin Afgan ABD'ye geldi. TPS kapsamında korunan 11 bin 700 kişi ise bu sayıya göre oldukça az. Bu kişilerin kaçının, pazartesi gününden sonra sınır dışı edilmelerini önleyecek iltica gibi başka bir yasal koruma için başvurduğu ise bilinmiyor.
Ancak birçok sivil toplum kuruluşuna göre, Afganlara sağlanan bu korumanın kaldırılması, ülkelerine dönmenin güvenli olduğu yönünde yanlış bir mesaj veriyor — özellikle de bu kişilerin çoğu, ABD'nin Afganistan’daki 20 yıllık askeri varlığı sırasında Amerikan güçlerine yardım etmişken.
Ulusal Göç Forumu Başkanı ve CEO’su Jennie Murray, pazartesi günü yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Korumasını kaybedenlerin çoğu ABD güçleriyle birlikte görev yaptı. Bu hizmeti onurlandırmak ve onlara burada güvende, başarılı bir yaşam kurma fırsatı tanımak bizim sözümüzdü. Kongre’yi, Afganlara daimi statü sağlayarak bu sözü yerine getirmeye çağırıyoruz — bu zaten çoktan yapılması gereken bir şeydi.”
İç Güvenlik Bakanı Kristi Noem, mayıs ayında Afganlara sağlanan geçici koruma statüsünü sonlandırdığında, kararda Afganistan’daki durumun “iyileştiği” ifade edildi.
Mayıs ayındaki duyuruda şu ifadeler yer aldı: “Bakan, genel olarak, Afganistan’daki güvenlik ve ekonomik durumun kayda değer ölçüde iyileştiğini ve bu nedenle Afganların ülkelerine geri dönmesinin, silahlı çatışma ya da olağanüstü ve geçici koşullar nedeniyle kişisel güvenliklerine tehdit oluşturmadığını belirledi.”
Geçici Koruma Statüsü, İç Güvenlik Bakanı tarafından çeşitli ülkelerden gelen kişilere tanınabiliyor. Bu statüye sahip kişiler sınır dışı edilemiyor ve yasal olarak çalışabiliyor, ancak bu durum onlara vatandaşlığa giden bir yol sunmuyor.
TPS doğası gereği geçici; genellikle her 18 ayda bir yenilenmesi gerekiyor ve bu tamamen İç Güvenlik Bakanı’nın takdirine bağlı. İlk Trump yönetimi döneminde, birçok ülke için TPS'yi sona erdirme girişimleri mahkemeler tarafından engellenmişti.
Ancak bu kez, Trump yönetimi korumaları kaldırmak için daha agresif adımlar atıyor. Hedef, daha fazla kişiyi sınır dışı edilebilir duruma getirmek. Bu kapsamda, Venezuela ve Haiti başta olmak üzere yedi ülkeden gelen yüz binlerce kişi korumasını kaybetme riskiyle karşı karşıya.
Eleştirmenlere göre, geçici olması gereken bu statüler önceki yönetimler tarafından neredeyse otomatik olarak yenilendiği için insanlar bu yolla yıllarca ABD’de kalabiliyor.
Göçmen hakları savunucusu CASA adlı sivil toplum kuruluşu, Afganlar ve 4 Ağustos’ta koruması bitecek Kamerunlular için TPS’nin kaldırılmasına karşı dava açtı. Bir federal yargıç geçen cuma, davanın görülmesine izin verdi ancak dava süresince korumanın devam etmesi yönündeki talebi kabul etmedi.
