Yoğun sıcak hava dalgaları nedeniyle işçilerin sıcak stresinin risklerini ve belirtilerini anlaması veya haklarını bilmesi önemli.
İtalya'nın çiftliklerinden Almanya'nın depolarına ve ötesine, yükselen yaz sıcaklıkları Avrupa genelinde çalışanlar için ciddi sağlık riskleri oluşturuyor.
Isı stresi saatler veya günler sonra bile sıcak bitkinliğine sıcak çarpmasına ve ölüme neden olabilir. Serin kalmaya çalışan vücudun kendini zorlaması da böbrek sorunlarına neden olabilir ve kalp hastalığını, solunum sorunlarını ve ruh sağlığını kötüleştirebilir.
Bu riskler, bu yaz başındaki şiddetli sıcak hava dalgaları sırasında, Barselona'da 51 yaşındaki bir sokak temizlikçisinin vardiyasını bitirdikten saatler sonra yere yığılıp ölmesiyle gündeme geldi. İspanyol yetkililer kadının ölümüne sıcak hava dalgasının neden olup olmadığını araştırıyor.
Peki çalışanlar sıcak hava dalgaları sırasında sağlıklarını korumak için ne yapabilir?
Riskleri anlayın
Sıcak hava dalgaları sırasında tek sağlık riski yüksek sıcaklıklar değil. Islak Ampul Küre Sıcaklığı (WBGT) adı verilen bir ölçüt mevcut. Bu ölçüt ısı, nem, rüzgar ve güneş ışığını dikkate aldığı için fiziksel olarak aktif çalışanlar için daha iyi bir ısı stresi sinyali olarak kabul ediliyor.
WBGT dört tehdit seviyesi içeriyor: düşük, biraz yüksek, orta, yüksek ve aşırı yüksek. Bölgeye bağlı olarak, 29 ila 32 santigrat derecenin üzerindeki sıcaklıklar çalışanların sağlığı için aşırı tehdit olarak kabul ediliyor ve ısı hastalığı riskini önemli ölçüde artırıyor.
Aşırı sıcaklar, inşaat işçileri, tarım işçileri ve acil durum hizmetleri gibi fiziksel olarak zorlayıcı işlerde dışarıda çalışan insanlar için daha tehlikeli.
Ancak ofisler de dahil olmak üzere kapalı mekanlarda çalışanlar da, özellikle iyi soğutulmayan veya havalandırılmayan binalarda çalışıyorlarsa, risklerle karşı karşıya kalabilir.
Uluslararası Çalışma Örgütü'ne (ILO) göre, küresel olarak aşırı sıcaklar yılda yaklaşık 19 bin işçinin ölümüne neden oluyor ve AB'de 2000 yılından bu yana sıcaklığa bağlı işyeri ölümlerinde yüzde 42'lik bir artış görüldü.
Dikkat edin ve harekete geçin
İtalya'daki kâr amacı gütmeyen Ulusal İş Kazalarına Karşı Sigorta Enstitüsü'nün (INAIL) mesleki ve çevresel epidemiyoloji biriminin araştırma direktörü Alessandro Marinaccio, birçok insanın, özellikle de genç ve zindeyseler, sıcak stresi riski altında olduklarının farkında olmayabilecekleri uyarısında bulundu.
Euronews Health'e konuşan Marinaccio, "Mesleki olarak aşırı sıcaklığa maruz kalmanın çalışanların sağlığı açısından taşıdığı riskler konusunda farkındalık eksikliği var," dedi.
Marinaccio'nun ekibi, İtalya'daki işçilerin işlerinin fiziksel olarak ne kadar yorucu olduğuna ve güneşte mi yoksa gölgede mi çalıştıklarına bağlı olarak günlük risk seviyelerini haritalandırmak için bir araç geliştirdi.
Sağlık uzmanları, çalışanların fiziksel semptomlarına da dikkat etmeleri gerektiğini söylüyor.
İşçi gruplarını temsil eden Avrupa Sendikalar Konfederasyonu (ETUC) kıdemli danışmanı Ignacio Doreste, "İşçiler baş dönmesi, yorgunluk, baş ağrısı, mide bulantısı, kas krampları, bayılma ve kafa karışıklığı gibi unsurlara dikkat etmelidir," dedi.
Eğer sıcak stresi belirtileri hissediyorsanız, çalışmayı bırakın, su için, gereksiz giysilerinizi çıkarın ve serin, gölgelik bir alanda oturun. Eğer 30 dakika içinde soğuyamazsanız, acil tıbbi yardım alın.
Haklarınızı bilin
Almanya, Slovenya, Macaristan, Belçika, Kıbrıs, Yunanistan, İspanya, Fransa ve İtalya dahil olmak üzere birçok AB ülkesinde çalışanları sıcak stresinden korumak için kurallar bulunuyor.
Örneğin Fransa'da işverenler çalışanlarına temiz içme suyu sağlamak ve işyerlerini ve çalışma saatlerini çalışanları aşırı sıcaktan koruyacak şekilde düzenlemek zorunda.
İtalya'nın bazı bölgelerinde hükümet, temmuz ayındaki son büyük sıcak hava dalgası sırasında günün en sıcak saatlerinde açık havada çalışmayı yasakladı.
ILO'ya göre, genel olarak, sıcakla ilgili yasaları olan ülkeler, yüksek yoğunluklu işler için yaklaşık 29 ila 30 santigrat derece, orta dereceli işler için 30 ila 31 derece ve hafif işler için 31,5 ila 32,5 derecelik çalışma sınırları belirliyor.
AB de işverenlerin çalışanların sağlık ve güvenliğini genel olarak mesleki risklere karşı korumasını zorunlu kılıyor, ancak sıcak stresine ilişkin özel bir mevzuat yok.
Euronews Sağlık'a konuşan Doreste, "AB genelinde, bir işçi kendi fiziksel bütünlüğüne yönelik bir tehditle karşı karşıya kaldığında, çalışmama hakkına sahiptir," dedi.
Ancak, "Özellikle mesleki durumda sıcaklığa bağlı hastalıklar genellikle eksik bildirildiği için yaptırıma son derece ihtiyaç var," diye ekledi.
Sıcak hava dalgası sırasında haklarınız konusunda emin değilseniz, iş sözleşmenizi kontrol edin veya şirket temsilcilerinize ya da sendikanıza danışın.
Türkiye'de durum ne?
Türkiye’de aşırı sıcaklarda işçilerin çalışmama –iş durdurma– hakkı mevzuatta açıkça düzenlenmiş bir hak.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'na göre, işçi, "ciddi ve yakın tehlike" oluşturduğunu düşündüğü durumda; önce İSG kurulu ya da işverene başvurur. Kurul veya işveren durumu tutanakla kayıt altına alır. Gerekli önlemler alınana kadar işçi, çalışmaktan kaçınabilir. İSG uzmanı, hekim ya da müfettiş tarafından "işin durdurulması" kararı verilebilir.
Ayrıca işverenin aşırı sıcaklıklarda mola ve çevresel düzenleme yükümlülükleri mevcut.
