Almanya'da son üç yılda bir milyondan fazla tak-çalıştır tipi mini güneş enerjisi sistemi kuruldu. Yeni olan, bu sistemlerin giderek daha fazla batarya depolama ünitesiyle satışa sunulması. Böylece üretilen elektrik daha sonra da kullanılabiliyor.
Modüller en fazla iki metrekare büyüklüğünde ve bir mini sistemde dörde kadar modül kullanılabiliyor. Kurulumu kolay; teknik açıdan sıradan bir ev aleti kadar güvenli. Tek fark, elektrik akışının ters yönde ilerlemesi.
Kendi balkonundan ucuz elektrik
Modül ve batarya fiyatları dünyada keskin biçimde düştüğü için depolamalı balkon tipi sistemler, bugün iki yıl öncesine göre neredeyse yarı fiyatına satılıyor. Küçük sistemler yaklaşık 200 eurodan başlıyor; dört modüllü ve depolamalı daha büyük modeller ise 1000 euronun biraz altında. Almanya'da bu sistemlerin ürettiği elektriğin maliyeti kilovat saat başına 7-15 cent arasında. Ortalama 40 cente çıkan şebeke elektriğine kıyasla oldukça ucuz.
Berlin Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu'na (HTW) göre, çoğu sistem dört ila yedi yıl arasında kendini amorti ediyor; sonrasında üretilen elektrik ücretsiz hâle geliyor. HTW'nin çevrimiçi hesaplayıcısı, hangi sistemin hangi eve uygun olduğunu ve potansiyel tasarrufu kolayca gösteriyor.
Depolama üniteleri iç veya dış mekânlara kurulabiliyor. Akıllı bir ölçüm sistemi, evde güneş enerjisinin optimum kullanımı için depolama ünitesini kontrol ediyor
Güneş modülleri 30 yıl ve daha uzun süre elektrik üretebiliyor. Bataryalar için 10 ila 15 yıl arası kullanım ömrü biçiliyor. HTW Yenilenebilir Enerji Sistemleri Profesörü Volker Quaschning, Orta Avrupa'da dört modüllü depolamalı bir sistemin, iki kişilik bir hanenin elektrik ihtiyacının yaklaşık yarısını karşılayabildiğini belirtiyor.
Daha çok güneş, daha çok elektrik
Köln merkezli çevrimiçi satış platformu Yuma'nın CEO'su David Breuer, dünyada Almanya'dan çok daha güneşli bölgeler olsa da "tak-çalıştır güneş sistemlerinin en çok satıldığı ülke hâlâ açık farkla Almanya" diyor.
Bunun birkaç nedeni var: Fiyatların düşmesi, teknolojinin ilerlemesi ve politik destek. 2023'ten bu yana özel güneş sistemlerinden katma değer vergisi alınmıyor. Haziran 2024'te Avrupa Birliği (AB), tak-çalıştır sistemlere ilişkin yeni kuralları kabul etti. Ekim 2024'ten beri Almanya'da kiracılar ve apartman sahipleri modülleri balkonlarına, bir izin veya elektrikçi denetimi gerekmeksizin, kendileri takabiliyor.
İzin verilen üst sınır modül gücü 2000 watt. Çoğu AB ülkesinde cihazların ev ağına doğrudan 800 watt'a kadar elektrik vermesine izin veriliyor. Bu sınır, ev tesisatını aşırı yüklenmeye karşı koruyor.
Erfurt kentindeki bu binada, 40 dairenin balkonuna ikişer adet güneş paneli monte edildi. Hükümet, bu örnek projeye 100 bin euro nakit desteği verdi
Alman Güneş Enerjisi Birliği'nden (BSW) tak-çalıştır sistem uzmanı Thomas Seltmann "Bu modeli Almanya'da geliştirdik ve şu an başka ülkelerden yoğun ilgi görüyoruz. Yakın zamanda Tokyo'dan bir heyet geldi; Japonya'da bu sistemi uygulamak istiyorlar ve teknik güvenliği yerinde görmek için bizi ziyaret ettiler" diyor. İlgi, birçok AB ülkesinde olduğu gibi Brezilya ve ABD'de de artıyor.
Halkın da dâhil olduğu enerji dönüşümü
Almanya 2045'te iklim nötr olmayı hedefliyor. Alman Ekonomik Araştırma Enstitüsü'nden (DIW) enerji uzmanı Prof. Claudia Kemfert'e göre, tak-çalıştır sistemler o tarihe kadar ülkenin elektrik ihtiyacının yüzde 2'sini karşılayabilir. Almanya'da güneş elektriğinin büyük kısmı hâlâ çatı sistemlerinden, ardından büyük güneş tarlalarından geliyor.
Enerji uzmanı Kemfert ise şuna dikkat çekiyor: "Tak-çalıştır sistemler, insanların enerji dönüşümüne doğrudan katılmasını, maliyetlerini düşürmesini ve enerji fiyat dalgalanmalarına karşı daha bağımsız olmasını sağlıyor. Böylece kiracılar da kendi güneş enerjilerini üretme imkânına sahip oluyor."
Önceden danışmanlık almak önemli
Almanya Güneş Enerjisini Teşvik Derneği (Solarförderverein Deutschland-SFV) adına bağımsız danışmanlık veren Tobias Otto, böyle bir sistemi satın almadan önce, danışmanlık hizmeti kapsamında doğru bilgi edinmenin kritik olduğunu söylüyor.
Bir sistemin avantajlı olup olmayacağı birçok faktöre bağlı: Balkona, terasa veya çatıya kaç modül sığar? Bölgenin güneş açısı nasıl? Modüller hangi eğimde kurulmalı?
Ayrıca elektrik fiyatı ve tüketim düzeyinin de hesaba katılması gerekiyor. Bu verilerle hangi sistemin en uygun olduğu hesaplanabiliyor. Üç veya dört modüllü sistemlerde akıllı kontrol ünitesine sahip bir batarya genellikle mantıklı bir yatırım.
Balkon güneş panellerinin montajı kolay olsa da öncesinde uzmanlara danışılması ve kalitesiz ürünlerden uzak durulması önemli
Bu üniteler elektrik sayaçları veya prizler üzerinden evin anlık ihtiyacını ölçüyor; batarya da sadece gerekli miktarda elektrik veriyor. Otto'ya göre "Bu ölçüm cihazları olmadan bataryayı verimli kontrol etmek çoğu zaman mümkün değil."
Ucuz ve markasız ürünlerden uzak durun
Bazı depolamalı sistemler acil durum güç çıkışı sunuyor ve elektrik kesintilerinde işe yarıyor. Birçok batarya dış mekâna da kurulabiliyor; ancak aşırı sıcak veya soğuk havalarda kendi tüketimleri artabiliyor.
Sistemin kalitesi de yine son derece önemli bir husus. Uzmanlar, markasız, ucuz ürünlerden ve indirim marketlerinden uzak durulmasını tavsiye ediyor. Alman Güneş Enerjisi Birliği'nden Seltmann şu uyarıyı yapıyor: "Piyasada çok fazla sorunlu ürün var. Bu yüzden mümkün olduğunca uzman satıcılardan alışveriş yapılmasını öneriyoruz."
