ABD Başkanı Donald Trump, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ı Beyaz Saray’da ağırladı. Trump, oval ofiste yapılan anlaşma ile iki ülke arasındaki savaşın sona erdiğini ilan etti. Basın toplantısında konuşan Trump, "Tam 35 yıl boyunca savaştılar ve şimdi dost oldular ve uzun süre boyunca dost olacaklar. Ermenistan ve Azerbaycan savaşı sonsuza kadar bitirmeye karar verdi." dedi. Öte yandan Trump, Rusya-Ukrayna görüşmeleriyle ilgili 'Yakın zamanda Putin ile çok popüler bir yerde görüşeceğiz." açıklamasını yaptı.
Ayrıntıları BBC Türkçe'nin haberinden alıntılayarak aktarıyoruz:
ABD Başkanı Donald Trump bugün Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ı Beyaz Saray'da ağırladığı toplantıda, Azerbaycan ve Ermenistan'ın bir barış anlaşması imzalayarak "savaşı sonsuza kadar bitirdiğini" söyledi.
İki liderle önce ayrı ayrı görüşen Trump, akşam saatlerinde de Aliyev ve Paşinyan'la ortak bir basın toplantısı düzenledi.
Trump "İki ülke birbirlerinin egemenliğine saygı duyacak" dedi ve ekledi:
"Bence çok iyi bir ilişkiniz olacak. Ve bir sorun olursa da beni ararsanız sorunları çözerim."
Zengezur Koridoru hakkında da konuşan Trump, ABD'nin Ermenistan ile 99 yıllık bir anlaşma imzaladığını ve bu anlaşmanın 99 yıl daha uzatılacağını söyledi:
"Amerikalı şirketler burayı kalkındıracak ve çok da para harcayacak."
Trump, koridorun adının Uluslararası Barış ve Refah için Trump Rotası olacağını ve bundan onur duyduğunu açıkladı.
Trump, Azerbaycan'a yönelik askeri yaptırımların da kaldırıldığını duyurdu.
Aliyev: Bugün ilk defa barışı tadacağız
Trump'ın ardından konuşan Azerbaycan lideri Aliyev, hem ambargoların kaldırılması hem de barış anlaşması nedeniyle Trump'a teşekkür etti.
"Bugün gerçekten Azerbaycan halkı tarafından asla unutulmayacak bir gün çünkü ilk defa barışı tadacağız" diyen Aliyev, "Başkan Trump ve ekibi olmasaydı şu anda Ermenistan ve Azerbaycan savaşmaya devam ediyor olurdu" ifadelerini kullandı.
Aliyev bundan sonraki süreçte Ermenistan ve Azerbaycan'ın azim ve cesaretle birbirini affetme ve anlaşma yoluna gidebileceğini de ekledi.
Aliyev'in konuşmasının ardından Azerbaycan liderine kaç yıldır iktidarda olduğunu soran Trump, "22 yıl" yanıtını alınca "Bu adam hem çetin, hem zeki" dedi.
Paşinyan: Trump Nobel Barış Ödülü'nü hak etti
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan da konuşmasına Trump'a teşekkür ederek başladı ve "Bu, Başkan Trump'ın kişisel müdahalesi olmadan mümkün olmazdı" dedi.
35 yıldır süren savaşın sonlandığını belirten Paşinyan, "Barışı egemenliğimize zarar vermeden sağlayabileceğimize inanıyoruz. Yatırımları ve bölgedeki bağlantıları geliştirmek için ABD'nin liderliği çok faydalı olacaktır" diye konuştu.
Paşinyan, sözlerini Trump'ın Nobel Barış Ödülü alması gerektiğini söyleyerek tamamladı.
Trump, Paşinyan'a "Törende en ön sırada yer alacaksınız" dedi.
Aliyev de "Başbakan Paşinyan'la bir ortak mektup yazarak sizi aday göstermek istiyoruz" dedi ve ekledi:
"30 yıldan uzun süren bu çatışmayı kimse bitirememişti. Bu ödülü Trump almayacaksa kim alacak?
"Hiçbir şey yapmayan insanlara bile verdiler, oysa Trump bu barışı altı ayda başardı."
Basın toplantısının ardından bir açıklama yapan Türkiye Dışişleri Bakanlığı da bu anlaşmadan memnuniyet duyduklarını söyledi.
Zengezur Koridoru bölgedeki ticaret rotalarını değiştirme potansiyeli taşıyor
Aylar süren diplomasi
Zirve, ABD Başkanı Trump'ın özel temsilcisi Steve Witkoff'un son aylarda bölgede yürüttüğü diplomasi trafiğinin ardından düzenlendi.
Zirveden en büyük iki beklenti, iki ülke arasında yıllardır süren barış anlaşması müzakerelerinde bir ilerleme sağlanması ve Azerbaycan'ı Nahçıvan üzerinden Türkiye'ye bağlayacak Zengezur Koridoru'na dair kararlar alınmasıydı.
Bu iki konu başlığı, iki ülkeyle de komşu olan Türkiye'yi de doğrudan etkileyecek.
Detaylar paylaşılmadı
Anlaşmanın detayları henüz paylaşılmadı.
Reuters haber ajansına konuşan ABD'li yetkililere göre barış anlaşmasında Minsk Grubu'nun ortadan kaldırılması da yer alacak.
1992'deki Dağlık Karabağ savaşının ardından barış sağlanması için Fransa, Rusya ve ABD'nin eş başkanlığında kurulan Minsk Grubu, barış anlaşmasının imzalanmasıyla işlevsiz kalacak.
ABD'nin Zengezur Koridoru'nu işletebileceğine dair haberler son aylarda da dünya basınında yer almıştı.
ABD'nin Türkiye Büyükelçisi Tom Barrack, 11 Temmuz'da yaptığı bir konuşmada bu 32 kilometrelik koridorun 100 yıllığına ABD'ye verilmesini ve iki ülkenin de bu yolu serbestçe kullanabilmesini teklif etmişti.
BBC Azerbaycanca Servisi'nden Könül Halilova da "Rusya zayıflamışken, bölgede bu kadar iktisadi imkanlar varken, ABD'nin maddi kazanç elde etmesini her zaman önceleyen Trump yönetimi bundan neden faydalanmasın?" diyor, bunun hem ekonomik hem de stratejik bir üstünlük sağlayacağını söylüyor.
Türkiye'yi nasıl etkileyebilir?
Türkiye, 1992'deki Dağlık Karabağ Savaşı'nın ardından Ermenistan'la sınırlarını kapatmış ve tekrar açılması için Erivan'ın Bakü'yle barış anlaşması imzalaması şartını getirmişti.
Yarınki zirvede bir barış anlaşması imzalanması durumunda, iki ülke arasındaki sınır 30 yıldan uzun bir süreden sonra açılabilir.
Bu da Türkiye'ye yeni bir ticaret pazarı sunabilir.
Zengezur Koridoru konusunda bir adım atılması da Türkiye'yi etkileyebilecek başka bir faktör.
Azerbaycan'ı Nahçıvan'a ve oradan da Türkiye'ye bağlayacak bu koridor iki ülke arasındaki ulaşımı ciddi ölçüde kısaltacak.
Şu anda Ermenistan sınırı kapalı olduğu için Türkiye'den Azerbaycan'a karayolu bağlantısı İran veya Gürcistan üzerinden sağlanıyor.
Türkiye - Azerbaycan bağlantısının sağlanması, Türkiye'nin Hazar Denizi üzerinden Orta Asya'ya erişimini de oldukça kolaylaştıracak.
Zengezur Koridoru'nun karayolu ve demiryolunun yanı sıra gaz ve petrol için boru hatlarını barındırması da mümkün.
Ermenistan - Azerbaycan sınırındaki ordu mevzileri
Kafkasya'nın Batı için önemi
Zengezur Koridoru yalnızca Türkiye'nin değil, Avrupa Birliği'nin Orta Asya'ya erişimi açısından da büyük önem taşıyor.
Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı kapsamlı işgale başlamasının ardından Kafkasya, Moskova'nın gündeminde geri sıralara düştü.
Avrupa Birliği de bu fırsattan yararlanıp, Sovyetler Birliği'nin çöküşünden bu yana "Rusya'nın arka bahçesi" olarak görülen Kafkasya ve Orta Asya'daki faaliyetlerini son yıllarda artırıyor.
Brüksel bu yıl Orta Asya ülkeleriyle bir zirve de düzenledi.
Rus gazını almayı sonlandırmak isteyen AB, bunun için Azerbaycan ve Türkmenistan'dan daha fazla gaz almak istiyor.
BBC Azerbaycanca Servisi'nden Könül Halilova, Batı'nın bu adımla hem Rusya'ya hem de İran'a gözdağı vermiş olacağını aktarıyor.
Trump ve barışları
Beyaz Saray, ABD Başkanı Donald Trump'ın küresel bir barış sağlayıcı olduğunu savunuyor.
Başkan Trump, bu yıl göreve başladıktan sonra Ruanda-Demokratik Kongo, Kamboçya-Tayland ve Pakistan-Hindistan çatışmalarının sonlanmasında, yaptığı telefon görüşmelerinin büyük payı olduğunu belirtiyor.
Öte yandan Ukrayna-Rusya ve Hamas-İsrail çatışmalarında istediğini başaramadı.
BBC Azerbaycanca Servisi'nden Könül Halilova, Trump'ın Kafkaslara barış getiren lider olarak anılmak istediğini aktarıyor:
"Aliyev ve Paşinyan bir barış anlaşması imzalayınca Trump, Rusya, Avrupa Birliği, BM ve diğerlerinin 30 yıldır başaramadığı bir anlaşmazlığı çözen bir lider olarak övünebilecek."
