Diyanet İşleri Başkanlığı'nın okullar, öğrenci yurtları ve hastanelerde manevi danışmanlık ile dini faaliyet yürütmesine olanak sağlayan yeni kanun, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kanun ile Diyanet İşleri Başkanlığı'na bağlı Din İşleri Yüksek Kurulu'na, "sakıncalı bulduğu" Kur'an-ı Kerim meallerini toplatma ve imha etme yetkisi de verildi.
Anayasa Mahkemesi (AYM), Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Diyanet İşleri Başkanlığı'na verdiği yetkilere yönelik kararını 7 Aralık 2023'te iptal etmiş, karar 4 Haziran 2024'te Resmi Gazete'den yayımlanmıştı.
Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) iptal edilen düzenlemeleri geçen ay torba kanun ile TBMM'ye taşımıştı.
Meclis Genel Kurulu'nda AKP ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) milletvekillerinin oylarıyla kabul edilen yasa teklifi ile Diyanet İşleri Başkanlığı'na geniş yetkiler verilmesinin önü açılmıştı.
Diyanet'e geniş yetkiler tanıyan Bazı Kanunlarda ve 660 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede (KHK) Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Resmi Gazete'nin 4 Haziran 2025 tarihli sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Diyanet sakıncalı bulduğu Kur'an meallerini imha edebilecek
Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun'da yapılan değişikliğe göre, Din İşleri Yüksek Kurulu, resmi kurumlarca incelenmesi talep edilen dini yayınları inceleyecek ve mütalaa verecek.
Kurul, Kur'an-ı Kerim meali veya tercümesi adıyla yapılan yayınları Başkanlık ile diğer kamu kurumları, özel kişi ve kuruluşların talebi üzerine veya resen inceleyecek ya da incelettirecek.
Yapılacak inceleme sonunda İslam dininin temel nitelikleri açısından sakıncalı olduğu Kurul tarafından tespit edilen yayınların, Başkanlığın yetkili ve görevli yargı merciine müracaatı üzerine basım ve yayımının durdurulmasına, dağıtılmış olanların toplatılmasına ve imha edilmesine karar verilecek.
Yayının internet ortamında yapılması halinde, Başkanlığın müracaatı üzerine, yetkili ve görevli yargı mercii bu yayınla ilgili olarak içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararını verecek.
Bu kararın bir örneği gereği yapılmak üzere Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderilecek.
Bu kararlara ve Başkanlığın talebinin reddine dair kararlara karşı tefhim veya tebliğinden itibaren iki hafta içinde yetkili ve görevli yargı merciine itiraz yoluna gidilebilecek.
Toplatma ve imha kararına, içeriğin çıkarılması kararına veya erişimin engellenmesi kararına itiraz edilmiş olması, karara konu yayınların toplatılmasına, içeriğin çıkarılmasına ve erişimin engellenmesine engel teşkil etmeyecek.
Toplatma ve imha kararına konu yayınlar, bu karara süresi içinde itiraz edilmediği veya yapılan itiraz reddedildiği takdirde imha edilecek.
Bazı ilahiyatçılar sansür, imha ve toplatma yetkilerinin Diyanet'e verilmesine tepki göstermişti.
İhsan Eliaçık "Diyanet'e engizisyon yasasını gece yarısı meclisten geçirdiler" yorumunda bulunmuş, Prof. Dr. Mustafa Öztürk ise "Kendi mealimi yakıyorum ve yakacağım" demişti.
Mustafa İslamoğlu da "Hiçbir yorum metnin yerine geçemez. Yorumlardan birini kanun gücüyle dayatıp diğerlerini yasaklamak ve imha etmek, hem vahyi hem aklı mahkûm etmektir" diye konuşmuştu.
Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş
Mushafları İnceleme ve Kıraat Kurulu'nun görev ve yetkileri
Yeni kanunla ayrıca Mushafları İnceleme ve Kıraat Kurulu'nun yapısı ile görev ve yetkilerinde de düzenlemeye gidiliyor.
Buna göre Kurul, başkan ile 12 üyeden oluşacak.
Kurulun onay ve mührü bulunmayan mushaflar, cüzler halindeki mushaflar, mealli mushaflar ile sesli, görüntülü ve elektronik ortamda hazırlanan Kur'an-ı Kerim'ler basılamayacak ve yayımlanamayacak.
Onaysız veya mühürsüz basıldığı veya yayımlandığı tespit edilen mushaf ve cüzler halindeki mushaflar ile sesli, görüntülü ve elektronik ortamda hazırlanan Kur'an-ı Kerim yayınlarının, Başkanlığın yetkili ve görevli yargı merciine müracaatı üzerine basım ve yayımının durdurulmasına, dağıtılmış olanların toplatılmasına ve imha edilmesine karar verilecek.
Yayının internet ortamında yapılması halinde, Başkanlığın müracaatı üzerine, yetkili ve görevli yargı merci bu yayınla ilgili olarak içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı verecek.
Bu kararın bir örneği gereği yapılmak üzere Erişim Sağlayıcıları Birliği'ne gönderilecek.
Başkanlığın talebinin reddine dair kararlara karşı tefhim veya tebliğden itibaren iki hafta içinde yetkili ve görevli yargı merciine itiraz yoluna gidilebilecek, itiraz üzerine verilen karar kesin olacak.
Mushaflar, cüzler halindeki mushaflar, mealli mushaflar ile sesli, görüntülü ve elektronik ortamda hazırlanan Kur'an-ı Kerim basım ve yayım kriterleri yönetmelikle düzenlenecek.
Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nün görevleri
Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun'da yapılan değişiklikle, Diyanet İşleri Başkanlığının hizmet birimleri, görevleri ve yetkilerine ilişkin hükmü yeniden düzenleniyor.
Buna göre, Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü, öğrenci yurtları, eğitim kurumları, gençlik merkezleri ve kampları, ceza infaz kurumları, sağlık kuruluşları, sosyal hizmet kurumları ve benzeri yerlerde işbirliği esasına göre manevi danışmanlık ve din hizmeti sunacak.
Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü; yazılı, görsel, işitsel ve dijital medya vasıtasıyla toplumu din konusunda aydınlatacak.
Göçmen, engelli, bağımlı, afetzede gibi desteğe muhtaç kesimlere yönelik manevi danışmanlık hizmetleri yürütecek olan Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü, kurban ibadetinin usulüne uygun şekilde yerine getirilmesi amacıyla gerekli tedbirleri alacak, vekaletle kurban organizasyonu gerçekleştiren kurum ve kuruluşların bu kapsamdaki hizmet ve faaliyetlerini denetleyecek.
Genel Müdürlük tarafından ayrıca ihtiyaç duyulan yerlerde okuma salonu, aile ve dini rehberlik merkezi, gençlik çalışmaları merkezi ve benzeri yerler açılacak ve bunlarla ilgili işler yürütülecek.
Dini Yayınlar Genel Müdürlüğü ise toplumu din konusunda aydınlatmak amacıyla gerçek ve elektronik ortamda basılı, sesli, görüntülü eserler ile Türk İslam Sanatlarını geliştirmeye, tanıtmaya yönelik eserler hazırlayacak, hazırlatacak, bunları inceleyerek yayımlayacak, süreli yayınlar yapacak ve gerektiğinde ücretsiz yayın dağıtacak, dini bakımdan daha teferruatlı incelenmesi gereken eserleri Din İşleri Yüksek Kurulu'nun olumlu görüşünü aldıktan sonra yayımlayacak ve kütüphane açacak.
Hac ve umre hizmetlerinin yürütülmesinde yeni dönem
Kanunla, hac ve umre hizmetlerinin yürütülmesini düzenleyen hüküm yeniden düzenleniyor.
Buna göre, hac ve umre seyahatleri ile ilgili iş ve işlemler ile Hac ve Umre Hesabından yapılan bütün harcamalar, her yıl hac mevsimi sonunda Başkanlık, Sayıştay ve gerektiğinde Cumhurbaşkanlığınca görevlendirilecek denetim elemanları tarafından denetlenecek.
Yine yeni kanunla Diyanet İşleri Başkanlığı, kendi kuruluşu dışındaki dini kültür, tecrübe ve ihtisasları ile tanınmış kimselerden, Din İşleri Yüksek Kurulu çalışmalarında, rapor, tebliğ, makale, kitap hazırlatmak, tercüme yaptırmak, vaaz verdirmek suretiyle faydalanabilecek.
Diyanet İşleri Başkanlığı ne zaman kuruldu, faaliyetleri neler?
Diyanet İşleri Başkanlığı ya da kısa adıyla Diyanet, 3 Mart 1924'te Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün emriyle ve 429 sayılı kanunla Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlığına bağlı bir teşkilat olarak kuruldu.
Görevleri; İslâm dininin inançları, ibadet ve ahlâk esasları ile ilgili işleri yürütmek, din konusunda toplumu aydınlatmak ve ibadet yerlerini yönetmekti.
Diyanet, 9 Temmuz 2018'de Cumhurbaşkanlığına bağlandı.
Anayasanın 136. maddesinde, "Genel idare içinde yer alan Diyanet İşleri Başkanlığı, laiklik ilkesi doğrultusunda, bütün siyasî görüş ve düşünüşlerin dışında kalarak ve milletçe dayanışmayı ve bütünleşmeyi amaç edinerek, özel kanununda gösterilen görevleri yerine getirir" hükmü yer alıyor.
Diyanet, Türkiye'de camilerin inşası ve maaşlı imamların görevlendirilmesi gibi konulardan sorumlu. Türkiye Diyanet Vakfı aracılığıyla yurt dışında da cami inşaatları gerçekleştiriyor.
Diyanet'e bağlı kurullar, Din İşleri Yüksek Kurulu ile Mushafları İnceleme ve Kıraat Kurulu.
Diyanet'in hizmet birimleri ise Diyanet Akademisi, Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Dinî Yayınlar Genel Müdürlüğü, Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü, Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı, İç Denetim Birimi Başkanlığı, Hukuk Müşavirliği ve Özel Kalem Müdürlüğü ile Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği.
Türkiye'deki il ve ilçe müftülüklerinin yanı sıra Dini Yüksek İhtisas / Dini İhtisas / Eğitim Merkezi Müdürlüklerive Türkiye'nin yurt dışındaki Din Hizmetleri Müşavirlikleri ile Ataşelikleri, Diyanet'e bağlı.
2023 Sayıştay Denetim Raporu'na göre, Diyanet'in personel sayısı o yıl itibarıyla 140 bin 859'du. Diyanet'in 2025 bütçesi ise yaklaşık 130,2 milyar.
18. Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş, 16 Eylül 2017'de bu göreve atanmıştı.
