Türkiye'de emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenlerin sayısı giderek artıyor.
Son günlerde basında hem emekli olup hem çalışan milyonlarca kişiyi etkileyen bir SGK düzenlemesinden bahsediliyor.
Bu haberlerde 2008 yılından sonra sigorta girişi yapılan kişilerin hem emekli olup hem de çalışmaya devam edemeyeceği belirtiliyor.
BBC Türkçe bu iddiaları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na sordu.
Bakanlık yetkilileri uygulamanın 17 yıldır yürürlükte olduğunu, yeni bir gelişme olmadığını vurguladı.
Peki "Emeklilikten Sonra Tekrar Çalışma" sistemi nedir, emeklilere hangi şartlarda çalışma hakkı tanıyor?
'Kayıtlı çalışanlar buzdağının görünen kısmı'
2008 yılında yürürlüğe giren 5510 sayılı kanun Türkiye'nin sigorta sisteminde köklü değişiklikler yaptı.
Buna göre sigorta girişi 2008 yılından sonra yapılan kişiler hem emekli olup hem de kayıtlı çalışma hayatında yer alamıyor.
Çalışmayı tercih eden kişilerin emekli maaşları kesiliyor.
Sigorta girişi 2008 yılından önce yapılan kişiler ise emekli olduktan sonra "sosyal güvenlik destek primi" ödeyerek çalışma hayatına devam edebiliyor.
Bu şekilde hem emekli maaşlarından kesinti yapılmıyor hem de mevcut işlerinden maaş alabiliyorlar.
Uygulamanın ilk etkilerinin, mevcut emeklilik sistemi içerisinde 2030 yılından sonra görüleceği tahmin ediliyor.
SGK verilerine göre 2022 yılında kayıtlı şekilde çalışan emekli sayısı 945 bin civarındaydı.
Ağustos 2025 itibarıyla bu sayı 2 milyon 133 bine yükseldi.
Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'nun (DİSK) araştırma birimi DİSK-AR sadece kayıtlı emekli işgücünü yansıtan bu rakamın buzdağının görünen kısmı olduğunu söylüyor.
'Sekiz milyona yakın emekli işgücünde'
BBC Türkçe'ye konuşan Prof. Dr. Aziz Çelik, kayıt dışı çalışanlar da dahil edildiğinde Türkiye'de işgücüne katılan emeklilerin sayısının sekiz milyona yaklaştığını tahmin ediyor.
Bu, toplam emekli sayısının yaklaşık olarak yarısına tekabül ediyor.
Prof. Çelik, "Emekliler arasında çalışma giderek yaygınlaşıyor. Uzun yıllar çalışan işçilerin emekliliklerinde de çalışmak zorunda kalması, emekli aylık ve gelirlerinin düşüklüğünden kaynaklanıyor" diyor.
Hükümet ise kendi dönemlerinde emekliler için büyük kazanımlar sağlandığını söylüyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan göreve geldiklerinde emekli maaşının 43 dolar olduğunu, bugün ise 370 dolar seviyesine ulaştığını vurguluyor.
Erdoğan, bunun "ülkesine ve milletine hizmet için saçlarını ağartan emeklilere bir vefa borcu olduğunu" söylüyor.
Hükümet 2024'ü emekliler yılı ilan etmişti.
'Milyonlarca emekli asgari ücretin altında kazanıyor'
DİSK-AR "Türkiye'de Emeklilerin Durumu 2025" raporunda 2008'deki yasa değişikliğinin emeklilerin yoksulluğunu artırdığı yorumunu yapıyor.
Rapora göre değişikliklerle emekli aylık bağlama oranları ve güncelleme katsayıları düştü, emekli aylıklarının hesaplanmasında milli gelirin payı azaldı ve aylıkların artırılmasında sadece resmi enflasyon dikkate alınmaya başladı.
Prof. Çelik kayıt dışı çalışan emeklilerin önemli bir bölümünün güvencesiz ve hizmet ağırlıklı sektörlerde çalıştığını söylüyor.
Sendika milyonlarca emeklinin asgari ücretin altında kazandığını da vurguluyor:
"Emekliler, artan emekli yoksulluğu sebebiyle ya yeniden işgücü piyasasına giriyor ya iş arıyor ya da çalışıyor. Yıllarca ülkenin büyümesi için emek veren emekliler, ülkenin büyümesinden pay alamıyor."
Türkiye'de en düşük emekli maaşı Ocak 2025'te 14 bin 469 TL'ye çıkarıldı.
Asgari ücret 22 bin 104 lira.
Prof. Çelik, pirim ödemeden, kayıtsız bir şekilde işgücüne katılan emeklilerin sayısında da ciddi bir artış olduğunu söylüyor.
Çelik, bu emeklilerin genellikle daha güvencesiz ve hizmet ağırlıklı sektörlerde çalıştıklarını ifade ediyor.
Çelik sosyal güvenlik destek pirimi ödeyerek, yani resmi olarak çalışma hayatına devam eden emeklilerin genellikle daha nitelikli işlerde çalıştığını, "işverenlerin kaybetmek istemediği, tecrübeli kişiler olduğunu" söylüyor ve ekliyor:
"Ancak kayıt dışı çalışanların önemli bir bölümü güvencesiz ve hizmet ağırlıklı sektörlerde çalışıyorlar. Daha geçici, düşük beceri gerektiren ve pazarlık gücü zayıf sektörlerde karşımıza çıkıyor."
Veriler ne söylüyor?
Emekliler, işçilerden sonra Türkiye'nin en büyük toplumsal grubu.
2024 itibarıyla 15,9 milyon emekli var. Bu kişiler nüfusun yüzde 18,5'ini oluşturuyor.
Türkiye, Avrupa ülkeleri içinde Almanya ve Fransa'dan sonra emekli ve hak sahibi sayısının en fazla olduğu üçüncü ülke.
DİSK-AR'a göre;
- 2002'de ortalama emekli aylığının kişi başına milli gelire oranı yüzde 46,4 iken 2025'te bu oran yüzde 29'a geriledi.
- Emekli aylığı ve hak sahiplerine yapılan ödemelerin GSYH'ye oranı AB-27 ülkelerinde ortalama yüzde 9,8 iken Türkiye'de yüzde 3,7 seviyesinde.
KAYNAK: BBC Türkçe / Ankara
