Fransa'da pazar gününden itibaren sahilde, parkta ya da otobüs duraklarının altında sigara içmek yasaklanacak. Hükümetin belirli açık alanlarda sigara içme yasağını genişletmek üzere aldığı karar cumartesi günü Journal Officiel'de yayımlandı.
Brigitte Bardot Saint-Tropez'de bir plajda yalınayak uzanmış, sigarasından uzun nefesler çekiyordu. Bir başka aktör, Jean-Paul Belmondo, Champs-Elysees'de yürürken dudaklarından dökülen dumanla bir neslin bitmek bilmeyen isyanını yakalıyordu.
Fransa'da sigara sadece sigara değildi: Sigara kağıtlarına sarılmış sinematik ifadeler, flörtler ve isyanlardı.
Ancak 1 Temmuz'dan itibaren, Bardot ve Belmondo'nun ikonik sahneleri gerçek hayatta yeniden üretilirse, cumartesi günü yayımlanan kararnameye göre, 135 euroya kadar para cezasına çarptırılabilecekler.
Kararnamenin, Sağlık Bakanı'nın okulların, kütüphanelerin, spor tesislerinin ve küçüklerin kabulü, eğitimi ya da konaklaması için tasarlanmış kuruluşların çevresinde sigara içilmesine artık izin verilmeyecek kesin alanları tanımlayan bir emirle tamamlanması gerekiyor. Bu önlem hükümet tarafından 2023'ün sonunda vaat edilmiş ve mayıs ayı sonunda Sağlık Bakanı Catherine Vautrin tarafından Fransa genelinde yürürlüğe girmesi için 1 Temmuz başlangıç tarihi verilerek teyit edilmişti.
On yıllar boyunca tütünü yücelten Fransa, şimdi bugüne kadarki en büyük sigara yasağını başlatıyor. Catherine Vautrin tarafından açıklanan yeni kısıtlamalar, plajlar, parklar, bahçeler, oyun alanları, stadyumlar, okul girişleri ve otobüs durakları dahil olmak üzere çocukların bir araya gelebileceği neredeyse tüm açık kamusal alanlarda sigara içilmesini yasaklayacak.
Vautrin Fransız medyasına verdiği demeçte "Tütün çocukların olduğu her yerde yok olmalıdır," dedi. Sigara içme özgürlüğü, "çocukların temiz hava soluma hakkının başladığı yerde durur."
Vautrin yasası halk sağlığı önceliklerini yansıtırken, aynı zamanda daha derin bir kültürel değişime de işaret ediyor. Sigara içmek o kadar uzun zamandır Fransız kimliğini, modasını ve sinemasını tanımlıyor ki, bu yeni önlem tütünle ilişkisi son derece karmaşık olan bir ülkede sessiz bir Fransız devrimi etkisi yaratıyor.
Ligue contre le cancer'e göre, 2015-2019 yılları arasında Fransız filmlerinin yüzde 90'ından fazlası sigara sahneleri içeriyordu ve bu oran Hollywood yapımlarında görülen oranın iki katından daha fazlaydı. Her Fransız filminde, 30 saniyelik altı TV reklamına eş değer bir süre olan ortalama üç dakika boyunca sigara içildi.
Sinemanın özel bir etkisi vardı. Belmondo'nun Jean-Luc Godard'ın "Breathless" filmindeki asi sigara tiryakisi, tüm dünyada gençliğin meydan okumasının sembolü haline geldi. "Ve Tanrı Kadını Yarattı" filminde Bardot'nun sigara dumanı, dizginlenemeyen duygusallığı simgeliyordu.
Ancak bu cazibenin sonuçları da oldu. Fransız sağlık yetkililerine göre her yıl yaklaşık 75 bin kişi tütünle bağlantılı hastalıklardan ölüyor. Her ne kadar sigara içme oranları son zamanlarda düşmüş olsa da - Fransız yetişkinlerin yüzde 25'inden azı artık her gün sigara içiyor ki bu tarihsel olarak düşük bir seviyedir - bu alışkanlık özellikle gençler arasında derin bir şekilde yerleşmiş durumda.
Fransa'nın tütünle olan ilişkisi uzun zamandır çelişkilerle dolu. Air France tüm uçuşlarında sigara içilmesini ancak 2000 yılında yasakladı. Bu yasak büyük ABD havayolu şirketlerinin 1980'lerin sonu ve 1990'ların başında aşamalı olarak kaldırmaya başlamasından yıllar sonra gerçekleşti. Bu gecikme, ülkenin 10 bin 600 metre yükseklikte bile sigarayla olan kültürel aşk ilişkisinden kopma konusundaki yavaşlığını yansıtıyor.
Paris'in en gözde bölgesi olan Marais'nin zarif sokaklarında dolaşırken, sigara yasağına verilen tepkiler pragmatik kabullenişten nostaljik meydan okumaya kadar değişiyordu.
"Zamanı gelmişti. Çocuklarımın sigara içmenin romantik olduğunu düşünerek büyümelerini istemiyorum," diyen 34 yaşındaki Clemence Laurent, kalabalık bir kafenin terasında espressosunu yudumluyordu.
Komşu bir dükkanda ikinci el eşya satan 53 yaşındaki Luc Baudry, yasağı özünde Fransız olan bir kültüre saldırı olarak görüyor. "Sigara içmek her zaman kültürümüzün bir parçası olmuştur. Eğer sigaralar elimizden alınırsa, geriye ne kalır? Karalahana smoothie'si mi?" diye espri yaptı.
Karşısında oturan 72 yaşındaki Jeanne Levy ise kısık bir sesle on yıllardır içtiği Gauloises'in derin izlerini taşıdığını söyledi. "İlk sigaramı Jeanne Moreau'yu izlerken içtim," diye itiraf etti, gözleri eski güneş gözlüklerinin arkasında parlıyordu. "Onun sesiydi - dumanlı, seksi, yaşanmış. Bu sesi kim istemez ki?"
Gerçekten de Jeanne Moreau'nun kısık, nikotinle rendelenmiş sesi, François Truffaut'nun "Jules et Jim" filmi gibi klasiklerde ölümsüzleştirilerek sigarayı şiire dönüştürdü. Sigara içmek varoluşsal bir prestij kazandı, bu da Fransız sigara tiryakilerinin nesilleri için sigarayı bırakmayı düşünülemez hale getirdi.
Yeni Fransız yasası Avrupa'daki daha geniş eğilimleri yansıtıyor. İngiltere ve İsveç gibi ülkeler halihazırda kamusal alanlarda sigara içilmesine ilişkin düzenlemeleri sıkılaştırmış durumdalar. İsveç 2019 yılında restoran teraslarında, otobüs duraklarında ve okul oyun alanlarının yakınında sigara içilmesini yasakladı. İspanya ise sigara yasağını, en azından şimdilik Fransa'da muaf tutulan kafe ve restoran teraslarını da kapsayacak şekilde genişletiyor.
İtalya'nın finans ve moda başkenti Milano'da açık ve kamuya açık alanlarda sigara içmek artık yasak. Bu, 2021 yılında başlayan ve "şehrin hava kalitesini iyileştirmek" için tasarlanan bir dizi yasağın en katı uzantısı.
Euronews tarafından sızdırılan bir belgeye göre Avrupa Komisyonu son olarak sigara yasağının kafe terasları, otobüs durakları ve hayvanat bahçelerini de kapsayacak şekilde genişletilmesini önerecek ve nikotinsiz ürünleri de yasağa dahil etmeyi planlıyor.
