Kersten Knipp
DW Türkçe Yayını
Birçok ülke Hamas'ın silahsızlandırılmasını istiyor. Ancak bu son derece zor görünüyor. Ayrıca Gazze Şeridi'nde iç güvenliğin bundan sonra kim tarafından sağlanacağı da tartışmalı.
Hamas'ın geleceği ne olacak?
ABD Başkanı Donald Trump'ın planına göre örgütün tamamen silahsızlandırılması öngörülüyor. Ancak bu hedefin gerçekleşmesine henüz uzak görünüyor.
İsrail'de yayımlanan Jerusalem Post gazetesinin haberlerine göre Avrupa Birliği'nin yanı sıra Almanya, ABD ve bazı diğer ülkelerde terör örgütü olarak sınıflandırılan bu silahlı radikal grup, rakip örgütlerle şiddetli çatışmalara giriyor. Bu çatışmalarda en az 32 kişinin hayatını kaybettiği bildiriliyor. Sosyal medyada dolaşan bazı görüntülerde ise Hamas'ın, İsrail'le iş birliği yaptığı iddia edilen kişileri infaz ettiği veya işkence ettiği görülüyor.
Hamas'ın silahsızlandırılmasının mümkün olup olmayacağı şu anda belirsiz. ABD Başkanı Trump bu konuda çelişkili açıklamalar yaptı. İsrail parlamentosu Knesset'te yaptığı konuşmada "Bölgedeki neredeyse tüm ülkeler, Gazze'nin derhal askerden arındırılmasını, Hamas'ın silahsızlandırılmasını ve İsrail'in güvenliğinin artık hiçbir şekilde tehdit edilmemesini onayladı" dedi. Ancak Trump, İsrail'e giderken uçakta yaptığı bir başka açıklamada ise hükümetinin Hamas'a "geçici olarak yeniden silahlanma" izni verdiğini söylemişti. Trump'a göre Hamas, aylar süren savaşın ardından bölgede yeniden düzen kurmaya çalışıyor.
"Açık bir mesaj"
Kudüs İbrani Üniversitesi'nde İslamiyet üzerine çalışmalar yapan Simon Wolfgang Fuchs'a göre Hamas'ın, İsrail güçlerinin çekilmesinin hemen ardından yeniden sahada görünmesi ve silahlı unsurlarını Gazze kentine göndermesi "açık bir mesaj" anlamına geliyor:
"Hamas açıkça, Gazze Şeridi'nden tamamen çekilmediğini göstermek istiyor. Aksine, bölgede hâlâ bir rol üstlenmekte kararlı."
Gazze'de güvenliğin nasıl sağlanacağı da henüz belirsiz Fotoğraf: Ibrahim Gazlih/Middle East Images/AFP/Getty Images
ABD merkezli düşünce kuruluşu Atlantic Council'in analizine göre de Hamas'ın silahsızlandırılmasına giden yol uzun ve zorlu olacak. Analizde, "İster silahlı bir örgüt, ister siyasi bir hareket ya da sadece bir fikir olarak, Hamas varlığını sürdürdüğü sürece Gazze'de yeniden güç kazanıp kendi çıkarlarını dayatma riski yüksek" ifadesi yer alıyor. Şu anda yaşananlar da bu değerlendirmeyi doğruluyor.
Silahlar bir varlık güvencesi
Ramallah'taki Konrad Adenauer Vakfı Ofis Direktörü Simon Engelkes'e göre Hamas, silahlarını varlığının teminatı olarak görüyor: "Bu sadece askerî değil, aynı zamanda siyasi ve sembolik bir anlam taşıyor. Somut bir siyasi karşılık olmadan Hamas'ın bu adıma onay vermesi pek olası değil."
Engelkes, Trump'ın "Gazze Şeridi'nde ateşkes anlaşmasıyla savaşın sona ereceği" yönündeki güvence sözlerinin de şu aşamada yeterli olmayacağını söylüyor: "Hamas'ın askerî yapıları, bu savaş sırasında zayıflatılmış olsa da örgütün ağları ve Gazze'deki görünür varlığı hâlâ ayakta. Bu da kısa ve orta vadede siyasi olarak hayatta kalmasını sağlıyor."
Gazze Şeridi'nde güvenliği kim sağlayacak?
Hamas'ın tamamen silahsızlandırılmasının önündeki bir diğer zorluk, 7 Ekim 2023'te İsrail'e yapılan saldırıya kadar Gazze Şeridi'nin iç güvenliğinden fiilen Hamas'ın sorumlu olması.
2007'de bölgenin kontrolünü ele geçirdikten sonra Hamas, polis ve iç güvenlik birimlerinin yanı sıra adalet ve yargı sistemini de yönetiyordu. Şimdi bu görevleri kimin devralacağı belirsiz.
İsrail ve Hamas arasında ateşkes sağlanması sonrasında Gazzeliler evlerine dönüyor Fotoğraf: Doaa Albaz/Anadolu Agency/IMAGO
Mısır ve Ürdün, yaklaşık 5 bin güvenlik personelini olası bir Gazze görevi için hazırladıklarını açıkladı. Bu birliklerin içinde Filistin Özerk Yönetimi'ne bağlı bazı polis birimlerinin de yer alacağı bildiriliyor.
Ancak bu planın sorun oluşturabileceğini belirten Kudüs İbrani Üniversitesi'nden Fuchs, "İsrail'in bu yerel güvenlik güçlerine veto koyması kuvvetle muhtemel" diyor ve ekliyor:
"İsrail hükümeti, Filistin Özerk Yönetimi'nin Gazze'de rol üstlenmesini istemiyor. Ramallah yönetimiyle bağlantılı hiçbir yapının sahada bulunmasına izin vermemekte kararlı. Dolayısıyla bu konuda nasıl bir uzlaşmaya varılacağı ve güvenlik birimlerinin kimin elinde olacağı tamamen belirsiz."
Yeni tehdit uyarısı
Birçok ülke, bu güvenlik görevlerinin Hamas'a bırakılmaması gerektiğini vurguluyor. Örneğin, Mısır'ın Şarm el Şeyh kentinde yapılan ateşkes anlaşması imza töreni sonrasında konuşan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Hamas'ın "öteden beri süregelen bir tehdit" oluşturduğu konusunda uyardı:
"Binlerce savaşçısı, tünelleri ve böylesine geniş bir silahlanması olan bir terör örgütünü bir gecede ortadan kaldıramazsınız."
İngiltere Başbakanı Keir Starmer da yine Mısır'da yaptığı açıklamada, ülkesinin Hamas'ın silahsızlandırılması konusunda destek vermeye hazır olduğunu belirtti. Alman hükümeti de Hamas'ın siyasi varlığının sürmesine karşı çıkıyor.
Ramallah'taki Konrad Adenauer Vakfı Ofis Direktörü Engelkes'e göre asıl mücadele henüz başlamadı: "Mesele yalnızca silahlar değil, aynı zamanda siyasi kontrol ve meşruiyetle ilgili. Gazze adına kim konuşacak ve hangi yetkiyle?"
Avrupa için olası riskler
Almanya'da dış istihbarattan sorumlu Federal İstihbarat Servisi (BND) Başkanı Martin Jäger ise Hamas'ın sürece tamamen dahil edilmemesinin yeni riskler doğurabileceği uyarısında bulunuyor. Alman meclisindeki bir komisyon toplantısında konuşan Jäger, "Hamas, Gazze'deki geçici yönetime dahil edilmez, bölgeden tamamen dışlanır ya da yeniden yeraltına itilirse, Gazze dışında yayılma tehlikesi çok gerçek bir risk haline gelir. Bu durum yalnızca Arap dünyasını değil, Avrupa'yı da etkileyebilir" diyor.
Uzun vadede Filistinlilere onurlu bir yaşam olanağı sunulmasının da belirleyici olacağı vurgulanıyor. Bu gerçekleşmezse, şiddet döngüsünün yeniden başlaması olasılığı her zaman var.
