Hollanda Kamu Sağlığı Kurumu, sigara içenlerin yüksek tütün vergilerini aşmak için yurtdışından alışveriş yapmalarını engelleyecek yeni politikalara ihtiyaç olduğunu belirtti.
Hollanda'da sigara içenler, Avrupa Birliği’nin (AB) hemen her ülkesine kıyasla sigaraya daha fazla para ödüyor ve ülke, geçen yıl halk sağlığı ve sigara karşıtı savunucuları memnun edecek şekilde vergileri yeniden artırdı.
Ancak yeni araştırmalar, tütün vergilerini artırmanın insanların daha ucuz ürünlere ulaşmak için sınırları kolayca geçebildiği, küçük ve zengin ülkelerde artık etkili olmayabileceğini ortaya koyuyor.
Hollanda Kamu Sağlığı Ajansı’nın analizine göre, 2024 yılında sigara fiyatlarının yüzde 24, sarmalık kıyılmış tütün fiyatlarının ise yüzde 45 oranında artırılmasının ardından, sigara içenlerin yaklaşık yüzde 7’si sigarayı bıraktı.
Ayrıca sigara içenlerin yüzde 22’si tüketimini azalttı, yüzde 14’ü ise daha ucuz markalara yöneldi.
Bununla birlikte, birçok tiryaki sigara içmeye devam etmek için sınır ötesinden tedarike yöneldi. Araştırmaya göre, vergi artışının yürürlüğe girmesinden sonra Hollandalı tiryakiler tütün ürünlerinin tahmini yüzde 60’ını başka ülkelerden satın aldı. Bu oran 2023’te yüzde 40, 2020’de ise yüzde 30’du.
Ajans, “Politika, yurtdışından yapılan tütün ürünleri alımlarını azaltmaya odaklanmalıdır,” açıklamasında bulundu.
Bu doğrultuda, ülkeye sokulabilecek sigara ve diğer tütün ürünlerinin miktarına kısıtlama getirilmesini önerdi. Ayrıca sağlık ajansı, gençlerin geleneksel sigaraya geçmeden önce elektronik sigaraya bağımlı hale gelmelerini önlemek amacıyla e-sigaralara özel tüketim vergisi uygulanmasını talep etti.
Tütün vergileri nerede işe yarar?
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ - WHO), tütün vergilerini artırmanın, her yıl dünya çapında sekiz milyondan fazla insanın ölümüne neden olan sigara ve diğer tütün kullanımını engellemenin en hızlı yollarından biri olduğunu söylüyor.
DSÖ minimum vergi oranının yüzde 75 olmasını öneriyor.
Geçtiğimiz yıl yayımlanan bir araştırmaya göre, tütün vergilerinin 2014-2020 yılları arasında sigara kullanımında yüzde 9’luk bir azalmayla ilişkilendirildiği düşük gelirli ülkelerde, fiyat kontrollerinin daha etkili olduğu görülüyor. Buna karşın, zengin ülkelerde bu vergiler yalnızca yüzde 6’lık bir düşüşle ilişkilendiriliyor.
Hollanda Sağlık Ajansı, ülkeden elde edilen son verilerin, “yurt dışından ucuz tütün temin edilebildiği göz önüne alındığında, fiyat politikasının giderek daha az etkili hale geldiğini” ortaya koyduğunu belirtiyor.
Ajans, “Komşu ülkelerdeki tütün fiyatları artmadığı sürece, sigarayı bırakan ya da bırakmaya teşebbüs edenlerin oranının azalması beklenmektedir,” uyarısında bulunuyor.
Ancak bu durum yakında değişebilir. AB’nin yürütme organı olan Avrupa Komisyonu’nun, üye devletlerin tütün tüketimiyle mücadele baskısı altında, sarmalık kıyılmış tütün vergisini yüzde 258, sigara vergisini ise yüzde 139 oranında artırmayı düşündüğü bildiriliyor.
Geçtiğimiz yıl Hollanda’nın da aralarında bulunduğu 16 AB ülkesi, üye devletler arasındaki büyük vergi farklılıklarının tek pazara zarar verdiğini belirterek, Avrupa Komisyonu’nu AB genelinde harekete geçmeye çağırdı.
Vergi Vakfı’nın 2024 analizine göre, AB genelinde 20’li sigara paketleri üzerindeki vergi yükü, Bulgaristan’da 1,92 eurodan (87,33 Türk Lirası) başlayarak İrlanda’da 9,92 euroya (451,30 TL) kadar çıkıyor.
Hollanda ise 7,66 euro (348,56 TL) ile en yüksek ikinci vergi oranına sahip ülke konumunda.
