İsrail’in eşzamanlı hava ve kara operasyonuyla sarsılan İran, hem komuta kademesini hem de savunma sistemlerini kaybetti. Peki bu saldırılar neden engellenemedi? ABD'li New York Times gazetesi Tahran'ın yanlış hesabına dikkat çekerken, Washington Post gazetesi ise operasyonun perde arkasını yazdı.
İşte dikkat çeken detaylar...
İsrail, İran’ın farklı kentlerindeki nükleer tesisler başta olmak üzere ordunun üst komuta kademesini de hedef olan geniş çaplı saldırılar düzenledi. Saldırılarda İran Genelkurmay Başkanı, Devrim Muhafızları Genel Komutanı ve bazı üst düzey komutanlar ile 9 nükleer bilim insanı saldırılarda hayatını kaybederken, toplam sivil kaybı 78 olarak açıklandı.
İsrail saldırılarının hedef aldığı kentler arasında İsfahan, Tebriz, İlâm, Lorestan, Burucerd, Kum, Erak, Urmiye, Kasr-ı Şirin, Kirmanşah, Hemedan ve Şiraz yer aldı.
Tahran İsrail'e füzeli bir misilleme ile cevap verse de ülkedeki şok dalgası giderek büyüyor. ABD başkanı Donald Trump'ın defalarca kez ihtimalini dile getirdiği bu saldırı neden önlenemedi? İran nasıl bu kadar hazırlıksız yakalandı?
Tüm dünyanın gündemindeki sorunun cevabını ABD'nin önde gelen gazetelerinden New York Times verdi...
NEW YORK TİMES: TAHRAN'IN YANLIŞ HESABI
ABD'nin uluslararası etkinliğe sahip gazetelerinden New York Times'a göre, Tahran İsrail saldırısını bekliyordu, ancak bu kadar erken beklemiyordu. Hava savunması ve istihbarat zaafları nedeniyle ülke İsrail'in hamlesine hazırlıksız yakalandı.
İranlı üst düzey yetkililer, ABD ile yürütülen nükleer müzakerelerin başarısız olması halinde İsrail’in saldırı düzenlemesine karşı bir haftadan uzun süredir hazırlık yapıyordu. Ancak ciddi bir hesaplama hatası yaptılar: İsrail’in, Pazar günü Umman’da gerçekleşmesi planlanan müzakerelerden hemen önce harekete geçmesi hiç beklenmiyordu.
SIĞINAK YERİNE EVLERİNE GİTTİLER, TALİMATLARA UYULMADI
The New York Times’a konuşan altı üst düzey İranlı yetkili ve iki Devrim Muhafızı mensubuna göre, saldırı gecesi ordu komutanları güvenli sığınaklara çekilmek yerine evlerinde kaldı. Devrim Muhafızları Hava-Uzay Birimi Komutanı General Emir Ali Hacızade ve kurmayları, aynı yerde toplanmamaları yönündeki talimata uymayarak Tahran’daki bir askeri üsse acil savaş toplantısı düzenledi. İsrail’in bu üsse düzenlediği saldırıda hayatlarını kaybettiler.
İsrail saldırılarında İran’ın radar ve hava savunma sistemleri büyük ölçüde devre dışı bırakıldı, balistik füze altyapısı felç oldu, askeri komuta zincirindeki üst düzey isimler öldürüldü. Natanzi'deki nükleer zenginleştirme tesisinin yer üstündeki bölümü de ağır hasar aldı.
ÖFKE DOLU YAZIŞMALAR: İRANLI YETKİLİLER ŞOKE OLDU
Yetkililer arasında özel mesajlarla yapılan yazışmalarda “Hava savunmamız nerede?” ve “İsrail nasıl gelip istediğini vurabiliyor, komutanlarımızı öldürebiliyor ve biz bunu engelleyemiyoruz?” şeklinde öfke dolu sorular olduğu ileri sürülüyor.
İran Ticaret Odası Enerji Komitesi üyesi Hamid Hüseyni, “İsrail’in saldırısı, yönetimi tamamen hazırlıksız yakaladı. Özellikle üst düzey askeri ve nükleer isimlerin öldürülmesi şok edici. Hava savunmasındaki yetersizlik, İsrail’in stratejik hedefleri neredeyse sıfır direnişle vurabilmesi büyük bir zafiyet” dedi.
Hüseyni ayrıca, İsrail’in İran ordusu ve güvenlik bürokrasisine sızma kapasitesinin boyutunun da yetkilileri hayrete düşürdüğünü söyledi.
YENİ BİR SEVİYE
İsrail’in uzun yıllardır İran’daki nükleer tesislere ve bilim insanlarına karşı gizli operasyonlar yürüttüğü bilinse de, bu son saldırıların jetlerle, içeri sızmış ajanlarla ve ülkeye kaçırılan füze parçaları ve drone’larla gerçekleştirilmesi "yeni bir seviyeye geçildiğini" gösterdi.
İranı yakan yanlış hesap Talimatlara uyulmadı, sığınak yerlerine evlerine gittiler...
WASHINGTON POST SALDIRININ PERDE ARKASINI YAZDI
Washington Post gazetesinde yer alan bilgilere göre, İsrail savaş uçakları İran’daki nükleer ve askeri tesisleri hedef almadan önce gizli komandolar çoktan harekete geçmiş, silahlı drone'lar ve sivil araçlara gizlenmiş patlayıcılar ile uyuyan hedeflere doğru ilerlemeye başlamıştı.
WP'ye konuşan üst düzey bir İsrailli güvenlik yetkilisinin verdiği bilgilere göre, hedefler arasında İran Devrim Muhafızları’nın üst düzey komutanları, nükleer bilim insanları ve rejimin kilit isimleri vardı, birçoğu saldırıya uğradığında hâlâ evlerinde ve yataklarındaydı.
Sabahın ilk ışıklarında Hamaney’e en yakın isimler ile ülkenin nükleer programını yürüten beyin takımı üyelerinden bazıları başkent Tahran’daki apartmanlara düzenlenen saldırıda hayatını kaybetti.
İranı yakan yanlış hesap Talimatlara uyulmadı, sığınak yerlerine evlerine gittiler...
AYLAR ÖNCESİNDEN DÜĞMEYE BASILDI
İsrail'in “Yükselen Aslan” adını verdiği operasyon İran içine haftalar ya da aylar öncesinden yerleştirilen silah ve istihbarat unsurlarının eşzamanlı olarak aktive edilmesine dayanıyor.
İsrail’in dış istihbarat servisi MOSSAD tarafından yürütülen ve aylar süren planlama gerektiren çok katmanlı operasyonun, son dönemde hızlandırıldığı ancak uzun süredir hazırlık aşamasında olduğu öğrenildi.
İkinci bir üst düzey İsrailli yetkiliye göre, saldırıların son aşamasında MOSSAD ajanları İran’a ciddi miktarda özel silah kaçırdı, bunları ülke geneline dağıttı ve belirlenen hedeflere yönlendirdi. Tüm bu hazırlıklar, ABD ile İran arasında nükleer müzakerelerin yeniden canlandığı dönemde tamamlandı.
Batılı güvenlik kaynakları operasyonun İran’ın nükleer silah kapasitesine ulaşma çabasına kalıcı bir darbe mi yoksa geçici bir sekte mi vurduğunu söylemek için erken olduğunu ifade ederken, İsrailli yetkililer, “başsız bırakma” stratejisinin süreceği uyarısında bulundu.
İMHA EDİLEN HER KAMYON 4 FÜZENİN ETKİSİ HALE GETİRİLMESİ DEMEK
Washington Post'a göre, operasyon için ilk önce İranlı liderlerin konumları ve sığınakları belirlendi, istihbarat dosyaları hazırlandı. Daha sonra Mossad’a bağlı komandolar, İran’ın hava savunma sistemlerine yönelik hassas güdümlü silah sistemlerini İran içindeki açık alanlara gizlice konuşlandırdı. Tahran yakınlarındaki Esfajabad üssünde bulunan yerden yere füze rampalarını hedef alan patlayıcı yüklü drone’lar da bu süreçte önceden İran’a sokulmuş ve saldırı günü aktive edilmişti.
MOSSAD ayrıca füze taşıyan kamyonlara gizli patlayıcı sistemler kurarak hava savunmasını felç etmeye çalıştı. Yetkililere göre her imha edilen kamyon, dört füzenin etkisiz hale getirilmesi anlamına geliyor.
AXİOS: İSRAİL ACİL DURUM PROTOKOLÜNÜ BİLİYORDU
ABD'li yayın organı Axios'a göre, İsrail'in saldırıya hazırlandığı anlaşılınca , İslam Devrim Muhafızları Ordusu'na bağlı hava kuvvetlerinin komutanları, verilecek yanıtı koordine etmek üzere bir sığınakta toplandı. Ancak İsrail, acil durum protokolünü ve sığınağın yerini biliyordu.
Axios'a konuşan İsrailli bir yetkiliye göre, İsrail ilk iş olarak burayı hedef aldı. Hava kuvvetlerindeki kritik isimlerin tek bir toplantıda öldürülmesi, emri verecek kimsenin kalmaması, İran'ın anında yanıt vermesini imkansız hale getirdi.
KAYNAKLAR: Hürriyet Gazetesi
