Dünya siyasetini ve güvenlik ortamını derinden etkileyen Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin sona ermesine ilişkin çeşitli görüşmeler bugün Türkiye'de yapılacak.
İstanbul'daki görüşmelere Rusya lideri Vladimir Putin ve Ukrayna lideri Volodimir Zelenskiy'nin de katılma ihtimali gündeme gelmişti.
Hatta ABD Başkanı Donald Trump da böyle bir durumda Türkiye'ye gelebileceğini söylemişti.
Ancak 15 Mayıs Perşembe sabahı itibariyle iki liderin de Türkiye'ye gelmesi beklenmiyor.
Zelenskiy'nin ise bugün Ankara'da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile biraraya gelmesi planlanıyor.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise Antalya'da bir NATO toplantısında. Rubio'nun bugün Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'la görüşmesi bekleniyor.
İstanbul'daki Rus heyetinin kiminle görüşeceği ise netleşmedi.
Peki taraflar ne istiyor?
Ukrayna önce ateşkes istiyor
Dışişleri Bakanlığı'nda yapılan değerlendirmelerde her iki tarafın da yıprandığı ve yorulduğu, bu kapsamda sıcak savaşın sonlanmasını istedikleri vurgulanıyor.
ABD'de Donald Trump'ın göreve gelmesinin ardından tarafların savaşı sürdürme konusunda daha az istekli oldukları da yapılan değerlendirmeler arasında.
Ukrayna, Rusya ile olası barış görüşmelerine başlamak için kapsamlı bir ateşkesin başlaması gerektiğini düşünüyor.
Kiev'in bu pozisyonuna Avrupa'nın önde gelen ülkeleri de destek veriyor.
Putin ve Zelensky en son 2019 yılında görüşmüştü.
Ukrayna ise savaşın sürdüğü ve sivillerin yaşamlarının etkilendiği bir ortamda barışın konuşulmasının mümkün olmadığını söylüyor.
Rusya'nın barış görüşmelerine samimi olarak başlamasının göstergesi olarak 30 günlük ateşkese uyması gerektiğini belirtiyorlar.
Ukrayna, silahların sustuğu bir ortamda yapılacak müzakereler sonunda Rusya tarafından işgal edilen topraklarına yeniden sahip olmak ve bundan sonraki süreçte benzer olaylarla karşılaşmamak için güvenlik garantileri istiyor.
Güvenlik garantileri kapsamında Ukrayna'nın AB ve NATO üyelikleri ile barışın gözlenmesi için sahaya yabancı güçlerin konuşlanması da Kiev'in beklentileri arasında.
Ukrayna aynı zamanda Rusya'dan karşılanacak savaş tazminatları ile ülkenin yeniden imarının sağlanmasını istiyor.
Rusya önce müzakere sonra ateşkes istiyor
Rusya ise Ukrayna'nın tam tersine ateşkesin müzakereler sonucunda ilan edilmesi düşüncesinde.
Rusya, askeri açıdan üstünlüğün kendisinde olduğunu özellikle Kursk bölgesindeki Ukrayna birliklerinin püskürtülmesinin ardından sahada daha avantajlı olduğunu düşünüyor.
Moskova'da yapılan değerlendirmelerde, ateşkes sürecinin Ukrayna'nın yıpranan askeri birliklerinin yeniden tahkim edilmesi ve yeni bir saldırıya hazırlanması için bir fırsat olarak değerlendirileceği endişesi seslendiriliyor.
Vladimir Putin ve Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov
Rusya o yüzden İstanbul'daki görüşmelerin koşulsuz olarak başlaması ve taraflar arasındaki müzakerelerin gidişatına göre ateşkesin ilan edilmesi gerektiğini düşünüyor.
Rusya 2014'te işgal ve ilhak ettiği Kırım'ın yanı sıra Ukrayna'nın Donbass bölgesinden de çıkmak istemiyor.
Moskova, müzakereler sonunda sağlanacak anlaşmanın sonuçlarından birinin de Batı'nın uyguladığı yaptırımların kaldırılması olması gerektiğini kayda geçiriyor.
Bununla birlikte Ukrayna'nın NATO'ya girmemesi ve ittifakın Rusya'ya tehdit oluşturmaması da Moskova'nın öncelikleri arasında.
ABD hemen anlaşmak istiyor
Trump, seçim kampanyası sırasında ve seçimleri kazandıktan sonra yaptığı tüm açıklamalarda Rusya-Ukrayna savaşının anlaşmayla sonuçlanmasının öncelikleri arasında olduğunu kaydetti.
Ukrayna ile nadir elementler anlaşmasını Zelenskiy ile Beyaz Saray'da yaşanan tartışmaların ardından imzalayan Trump, Moskova yönetimine de tek yolun savaşın kalıcı bir anlaşma yoluyla sonlandırılması olduğu mesajını verdi.
Trump, bütün bunları yaparken kamuoyuna yaptığı açıklamalarda sık sık vurguladığı gibi "barışı sağlayan" bir lider vizyonunu yaşama geçirdiğini söyledi.
Trump, bu adımların karşılık bulmaması durumunda savaşı sürdüren tarafa en güçlü yaptırımların uygulanacağı mesajını da iletti.
Türkiye bölgesel barış merkezi olmak istiyor
Toplantılara ev sahipliği yapmak isteyen Türkiye ise Rusya-Ukrayna arasındaki olası barış müzakerelerini bölgesel ve küresel ağırlığı açısında önemli bir fırsat olarak görüyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ABD Başkanı Trump ile şahsi ilişkisinin yanı sıra Zelenskiy ve Putin ile doğrudan temas kurabilen az sayıda liderden biri olma özelliği de Türkiye'nin kullanmak istediği avantajlardan biri.
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, 13 Mayıs'ta Ankara'da Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Fidan'la bir araya geldi
Türkiye, savaşın başladığı Şubat 2022'den bu yana Ukrayna-Rusya savaşının sonlandırılması için devrede oldu.
İki ülke dışişleri bakanları, savaşın başlamasından sadece haftalar sonra Antalya'da bir araya geldiler ve heyetlerin bir barış planı üzerinde İstanbul'da görüşmelere devam etmeleri konusunda uzlaştılar.
Ancak bu girişim, sonuç getirmedi.
Türkiye yine 2022 senesinde Ukrayna ve Rusya tahıllarının dünya pazarlarına taşınması için bir girişim başlattı.
BM'nin desteğiyle yürütülen görüşmeler sonucunda Temmuz 2022'de Karadeniz tahıl girişimi uygulanmaya başladı ve bir yıl içinde toplam 33 milyon tol tahıl dünya pazarlarına iletildi.
Ancak girişim Rusya'nın kendi tahıl ürünlerini dünya pazarlarına satamaması gerekçesiyle 2023 yazında askıya alındı.
Buna karşın Türkiye, dünyanın önde gelen tahıl üreticisi Rusya ve Ukrayna'nın ürünlerinin satışının devamı için farklı önerileri gündeme getirmeye devam etti.
Türkiye hem barış görüşmelerine ev sahipliğiyle hem de tahıl girişimi gibi pratik çözümlerle bölgedeki etkinliğini barış üssü olarak devam ettirme niyetinde.
İstanbul görüşmesinin perde arkası
Rusya'nın Ukrayna'yı işgal girişimini başlattığı 24 Şubat 2022'den bu yana savaşın sona ermesine ilişkin umutların en güç kazandığı dönem yaşanıyor.
Bu umudun canlanması sürecinde en önemli etken ABD Başkanı Donald Trump'ın göreve başladığı 20 Ocak'tan bu yana Rusya-Ukrayna savaşının sona ermesi için her iki tarafla da temas kurması ve verdiği güçlü mesajlarla tarafları barışa yönlendirme çabası oldu.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 10 Mayıs'ta yaptığı açıklamada Moskova'nın görüşmelere hazır olduğunu kaydetti ve İstanbul'da 15 Mayıs'ta müzakerelerin yeniden başlaması çağrısında bulundu.
Putin'in bu çağrısından saatler sonra Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Putin'in çağrısına olumlu yanıt verdiğini Rus liderle İstanbul'da doğrudan görüşmeye hazır olduğu açıklamasını yaptı.
Üç yıldan fazla bir süredir süren savaşın sona ermesi açısından heyecan yaratan bu açıklamalara bir destek de ABD Başkanı Donald Trump'tan geldi.
Orta Doğu turunda olan Trump, Putin'in Zelenskiy ile görüşmeyi kabul etmesi durumunda kendisinin de İstanbul'a gidebileceğini söyledi.
Ancak Putin'in İstanbul'a gitmeyeceğinin açıklanmasından sonra ABD'li yetkililer Trump'ın da İstanbul'a gitmeyeceğini duyurdu.
