BBC News Farsça Servisi
İran devlet medyasına göre başkent Tahran'ın içme suyu kaynağı iki hafta içinde tükenme riskiyle karşı karşıya.
Başkent su idaresi müdürü Behzad Parsa, kentin ana su deposu olan Emir Kebir Barajı'nda şu anda "sadece 14 milyon metreküp su" kaldığını açıkladı. Bir yıl önce bu miktar 86 milyon metreküptü.
Parsa, mevcut seviyede barajın Tahran'a "yalnızca iki hafta daha" su sağlayabileceği uyarısında bulundu..
Son yılların en kötü kuraklıklarından biriyle karşı karşıya olan Tahran'da yerel bir yetkili Ekim ayında, yağış miktarının "yüzyıldır görülmemiş seviyelerde az" olduğunu belirtmişti.
İran'ın resmî devlet haber ajansı IRNA'ya konuşan yetkili, "Önümüzdeki aylarda yağış olmazsa, Tahran'da su kaynaklarının yönetimi ve içme suyu tedarikinin sürdürülebilirliği ciddi bir krize girecek" dedi.
Bir Tahran sakini BBC News Farsça Servisi'ne, "Su kesintileri ve su basıncındaki büyük düşüş yüzünden apartmanlar ya çok kısa sürede susuz kalıyor ya da hiç su alamıyor" diye konuştu.
Adının açıklanmasını istemeyen kadın, "Elektrikler kesildiğinde internet ve asansörler de çalışmıyor... Bu durum, yoğun hava kirliliğiyle birleşen sıcak yaz günlerinde dayanılmaz hale geliyor. Evde küçük bir çocuk ya da yaşlı biri varsa daha da kötü; bazen saatlerce bu koşullara katlanmak zorunda kalıyoruz" dedi.
İran genelinde su kıtlığı ve sık sık yaşanan elektrik kesintileri, halkın öfkesini de körüklüyor.
Başkentteki yüksek apartmanlardan, Huzistan ve Sistan-Beluçistan'daki köylere kadar ülkenin dört bir yanında hayatın düzeni bozulmuş durumda.
Beş yıl üst üste kurak geçen mevsimlerin ve rekor sıcaklıkların ardından Tahran'ın muslukları artık tamamen kuruma noktasına geliyor.
Barajlardaki su seviyeleri tarihin en düşük düzeyinde ve elektrik kesintileri sıradan hale geldi.
'Sıfırıncı Gün'
Yetkililer, su tüketiminde ciddi bir azalma olmazsa, birkaç hafta içinde başkentin bazı bölgelerinde "Sıfırıncı Gün" yaşanabileceği uyarısında bulunuyor. Bu, hanelerdeki muslukların dönüşümlü olarak kapatılıp suyun tankerlerle veya kent musluklarından dağıtılması anlamına geliyor.
Bu uyarılar yılın başında yapılmış ve düzenli olarak yineleniyor.
Aşırı sıcak geçen yaz ayları ve ülkenin eskiyen elektrik şebekesinin artan yükü kaldıramaması alarm durumunu tetikledi.
Birleşmiş Milletler Üniversitesi Su, Çevre ve Sağlık Enstitüsü Direktörü Prof. Kaveh Madani, BBC News Farsça Servisi'ne yaptığı değerlendirmede "Bu sadece bir su krizi değil, bir 'su iflası'. Yani sistem o kadar aşırı tüketildi ki, artık hasar tamamen geri döndürülemez vaziyette" diyor.
Birleşmiş Milletler Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi'nden (UNCCD) Daniel Tsegai ise İran'ın mevcut su kıtlığının, toprak bozulması, iklim değişikliği ve kötü yönetimin birleştiğinde nelere olabileceğinin iyi bir göstergesi.
Bu durumun, diğer ülkeler için de ciddi bir uyarı niteliğinde olduğunu söylüyor.
Tahran'da 'Sıfırıncı Gün' ne anlama gelir?
Uygulamada, "Sıfırıncı Gün" hastaneler ve temel hizmetlerin önceliklendirilmesi, hanelerde ise suyun kısıtlanması anlamına geliyor.
Yetkililer mahalleleri dönüşümlü olarak suya kapatabilir.
Daha varlıklı aileler çatılara su deposu kurabilirken, yoksul haneler bu imkâna sahip olmayacak.
İran Çevre Dairesi'nin eski başkan yardımcısı Prof. Kaveh Madani, "İnsanlar son derece dayanıklıdır ve hızla uyum sağlarlar" diyor.
"Benim asıl endişem… eğer olur da bir sonraki yıl da kurak geçerse, gelecek yaz çok daha zorlayıcı olur."
22 Şubat 2025'te çekilen fotoğrafta, İsfahan'daki Si-o-se-pol (33 Kemerli Köprü) altındaki Zayendeh Rud Nehri tamamen kurumuş. Ancak 5 Haziran 2023'te, aynı noktadan çekilen fotoğrafta nehrin köprünün altından aktığı görülüyor.
BBC, İran Dışişleri Bakanlığı'na, Londra Büyükelçiliği'ne ve Konsolosluğu'na su kıtlığına ilişkin planlarını sordu, ancak e-posta ve elden teslim edilen mektuba yanıt alamadı.
18 Aralık 2020'de, Zayendeh Rud Nehri, Hacû Köprüsü'nün kemerlerinden akıyor ve üzerinde kuşlar uçuşuyor. Ancak 14 Aralık 2021'de aynı yerde çekilen fotoğrafta nehir tamamen kurumuş; bir kadın kuru nehir yatağında yürüyor.
Kritik düzeyde doluluk oranı
Yaklaşık 10 milyon nüfuslu başkent Tahran, beş ana baraja bağımlı durumda.
Bu barajlardan biri olan Lar Barajı, işletmeci şirkete göre neredeyse tamamen kurumuş durumda ve kapasitesinin yalnızca yüzde 1'i seviyesinde çalışıyor.
