Jonathan Head / Kelly Ng
BBC News Bangkok
Taylandlı yetkililer, Kamboçya ile tartışmalı sınırda çıkan çatışmalarda 12 kişinin öldüğünü açıkladı.
Çatışmalar, Güneydoğu Asya'nın iki ülkesi arasında yüzyılı aşkın süredir devam eden anlaşmazlığın tırmanışına işaret ediyor.
Tayland ordusu can kayıplarının çoğunun sivil olduğunu ve üç farklı eyalette hayatlarını kaybettiklerini açıkladı.
Bunlardan 11'inin sivil, birininse asker olduğu aktarıldı.
Kamboçya ordusunun top atışları nedeniyle hayatını kaybedenler arasında bir çocuğun yer aldığı da belirtildi.
Tayland ordusundan yapılan açıklamada, sivilleri vurduğu öne sürülen Kamboçya kınanırken, "Egemenliğimizi ve halkımızı insanlık dışı eylemlerden korumaya hazırız" dendi.
Buna ek olarak 14 sivil ve 7 askerin de yaralandığı bildirildi. Bangkok yönetimi, ilk saldırının Kamboçya tarafından düzenlendiğini savunuyor.
Tayland Savunma Bakanlığı Sözcüsü Surasant Kongsiri, çatışmanın en az 6 farklı sınır noktasında sürdüğünü bildirdi.
Bangkok yönetimi, Kamboçya'yı Phanom Dong Rak Hastanesi de dahil, sivil bölgelere saldırmakla suçlarken, sınır hattındaki köylerden 30 ila 40 bin civarı kişinin güvenli bölgelere tahliye edildiğini duyurdu.
Ayrıca Tayland ordusuna ait F-16'ların, Kamboçya'nın askeri karargahlarından bazılarını vurduğu aktarıldı.
Kamboçya ise Tayland'ın "önceden planlanmış ve kasıtlı" saldırılarla çatışmaları başlattığını iddia ediyor. Kamboçya Savunma Bakanlığı, Tayland'ın Preah Vihear tapınağına giden yola savaş uçaklarıyla bomba attığını bildirdi. Ayrıca Tayland, Ta Muen Thom ve Ta Krabey tapınaklarına saldırmakla da suçlandı.
Kamboçya başbakanı Hun Manet, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) Dönem Başkanı Pakistan'ın Daimi Temsilcisi Asım İftikhar Ahmed'e gönderdiği mektupta "acil toplantı" talebinde bulundu. Manet, her zaman barıştan yana olduklarını savunurken, "Bu durumda silahlı saldırıya silahlı karşılık vermekten başka seçeneğimiz kalmamıştır" dedi.
Punom Pen yönetimi, yaralı ya da ölü sayısına ilişkin açıklama yapmadı.
BBC'nin aktardığına göre iki ülke de 800 kilometreyi aşan kara sınırını karşılıklı olarak kapattı.
Çatışma, 24 Temmuz Perşembe sabah saatlerinde iki tarafın karşılıklı ateş açmasıyla başladı.
Tayland, Kamboçya'yı bir köye roket saldırısı düzenlemek ve bir hastaneye saldırmakla suçladı, bunun üzerine olaylar hızla tırmandı.
Tayland daha sonra Kamboçya'da askeri hedeflere hava saldırıları düzenledi.
Sınır bölgesinde nöbet tutan bir Tayland askeri.
Bunun üzerine Kamboçya sınırını kapatarak ülkedeki tüm vatandaşlarına ülkeyi terk etme çağrısı yaptı.
Kamboçya ise "orantısız güç" kullanmakla suçladığı Tayland ile diplomatik ilişkilerinin seviyesini düşürdü.
İki ülke de sınıra yakın bölgelerdeki vatandaşlarını tahliye etmeye başladı, görgü tanıkları yoğun çatışmaların yaşandığını belirtti.
Tayland'ın Kamboçya sınırına yakın bölgede yaşayan yerel sakinlerinden Sutian Phiwchan, BBC'ye yaptığı açıklamada "Durum çok ciddi, tahliyenin ortasındayız" dedi.
Çatışma nasıl çıktı?
İki ülke arasındaki anlaşmazlık, Fransa'nın 19'uncu yüzyılda Kamboçya'yı işgalinden sonra iki ülkenin sınırlarının çizildiği döneme dayanıyor.
Kamboçya'nın ihtilaflı bölgede bulunan 11'inci yüzyıldan kalma bir tapınağı Unesco Dünya Mirası Listesi'ne kaydettirmeye çalıştığı 2008'de iki ülke arasında gerginlik canlandı.
Bu olay Tayland'da protestolara yol açtı.
Yıllar boyunca her iki tarafta da asker ve sivillerin öldüğü çatışmalar yaşandı.
Gerilim, 2025 Mayıs ayında çıkan bir çatışmada Kamboçyalı bir askerin öldürülmesinin ardından tırmandı.
Bunun ardından ikili ilişkiler, son yılların en düşük seviyesine düştü.
Geçtiğimiz iki ayda her iki ülke de birbirine sınır kısıtlaması getirdi.
Kamboçya, Tayland'dan meyve sebze ürünlerinin ithalatını yasakladı, elektrik ve internet hizmeti ithalatını durdurdu.
Son çatışmalardan önce iki taraf da sınırlarındaki askeri varlıklarını güçlendiriyordu.
Şimdi ne olacak?
Tayland'da başbakan yardımcısı Phumtham Wechayachai, Kamboçya ile olan anlaşmazlığın "hassasiyetini" koruduğunu ve uluslararası hukuka uygun olarak dikkatle ele alınması gerektiğini söyledi.
Kamboçya Başbakanı Hun Manet, anlaşmazlığı barışçıl yollarla çözmek istediklerini ve "silahlı saldırganlığa karşı silahlı güçle karşılık vermekten" başka "seçenek olmadığını" söyledi.
İki ülke arasında geçmişte çıkan ciddi çatışmalar nispeten hızlı bir şekilde yatıştırıldı.
Son gerilimin tam ölçekli bir savaşa dönüşmesi pek olası görünmüyor. Ancak şu an her iki ülkenin yöneticileri de bu yüzleşmeden geri çekilecek güç ve güveni göstermedi.
Eski bir diktatörün oğlu olan Hun Manet henüz kendi otoritesine sahip değil.
Babası Hun Sen, kendi milliyetçi kimliğini parlatmak için bu çatışmayı daha da ileri götürmeye istekli görünüyor.
Tayland'da eski diktatör Thaksin Shinawatra'nın desteklediği sallantılı bir koalisyon hükümeti var.
Thaksin'in kızı Paetongtarn Shinawatra, mevcut Başbakan Vekili Hun Sen'in sızdırdığı bir ses kaydı yüzünden başbakanlık görevinden alındı.
Phnom Penh'ten May Titthara bu habere katkıda bulundu.
