Türkiye, Filistin Sorunu'nun iki devletli formül zemininde çözümünü içeren Birleşmiş Milletler Konferansı sonucu yayımlanan New York Bildirisi'nin, Hamas'a silah bırakma çağrısı yapılan 11. maddesine şerh koydu.
Bildiride, Gazze'de savaşın sona ermesine paralel olarak Hamas'ın bölgenin yönetimini ve silahlarını Filistin Yönetimi'ne devretmesini istendi.
Türkiye ise bildiriye, Hamas'ın ve diğer Filistinli grupların ancak 1967 sınırları temelinde egemen ve bağımsız bir Filistin devleti kurulması durumunda silahlarını bırakmasının mümkün olacağı şerhini koydu.
New York Bildirisi nedir?
Fransa ve Suudi Arabistan'ın liderlik ettiği Filistin Meselesine Barışçıl Çözüm Bulunması ve İki Devletli Çözümün Hayata Geçirilmesi Konulu BM Yüksek Düzeyli Uluslararası Konferansı 29-30 Temmuz tarihlerinde New York'ta yapıldı.
Türkiye ve 16 ülkenin yanı sıra Avrupa Birliği (AB) ve Arap Birliği'nin de katıldığı konferans sonunda 42 maddeden oluşan New York Bildirisi kabul edildi.
New York Bildirisi'nde Filistin Sorunu'nun barışçıl yollarla ve iki devlet temelinde çözülmesi içim somut adımların belli bir süre içinde atılması çağrısı yapıldı.
Bildiride, İsrail'in Gazze'den çekilmesi, savaşın durdurulması gibi önemli talepler de kayda geçirildi.
Ancak bildirinin en çok dikkat çeken maddeleri, Hamas'ın rolü ve askeri varlığının geleceğine ilişkin olanlardı.
Bildiriyi diğerlerinden farklı kılan unsur ise AB ve Arap Birliği'nin metnin yazımında işbirliği yapmaları.
Türkiye, Fransa, Suudi Arabistan, Brezilya, Kanada, Mısır, Endonezya, İrlanda, İtalya, Japonya, Ürdün, Meksika, Norveç, Katar, Senegal, İspanya, İngiltere, AB ve Arap Birliği bildiriyi imzaladı.
Filistin lideri Mahmud Abbas, New York Bildirisi'ni memnuniyetle karşıladığını açıkladı.
'Hamas, Gazze'nin yönetimini ve silahlarını Filistin Yönetimi'ne devretmeli'
Bu kapsamda bildirinin 11. maddesi öne çıkıyor.
"Tüm Filistin topraklarında yönetim, kolluk güçleri ve güvenlik uygun bir uluslararası destekle Filistin Yönetimi'nin tek yetkisi altında olmalıdır" ifadesine yer verilen bildiride, Filistin Yönetimi'nin geliştirdiği "Tek devlet, tek hükümet, tek hukuk, tek silah" politikasının memnuniyetle karşılandığı vurgulandı.
Bildiride şu çağrı da yer aldı:
"Hamas, Gazze'deki savaşı sona erdirmenin bir parçası olarak, uluslararası destek ve katılımla, bağımsız ve egemen bir Filistin Devleti kurma hedefiyle uyumlu bir şekilde Gazze'deki yönetimine son vermeli ve silahlarını Filistin Yönetimi'ne teslim etmelidir."
Anadolu Ajansı (AA), 30 Temmuz'da Türkiye'nin bu maddeye şerh koyduğunu bildirdi.
AA'ya göre Türk yetkililerin toplantıda yaptığı şerh açıklaması şöyle:
"On yıllardır süregelen İsrail uygulamaları dikkate alındığında, Filistinli silahlı grupların silah bırakması ancak bağımsız, egemen ve bütünlüğü haiz bir Filistin devletinin 1967 sınırları temelinde mümkündür ve başkenti Doğu Kudüs olacak şekilde ya da uzlaşı süreci kapsamında Filistinli gruplar arasında varılacak bir anlaşmaya dayanarak kurulması şartına bağlı olmalıdır."
Bu açıklamaya göre Türkiye, Hamas'ın, egemen ve bağımsız bir Filistin devleti hedefinin gerçekleşmesi durumunda silahlarını teslim etmesinin beklenmesi gerektiğini vurguluyor.
Türkiye'nin şerh açıklamasında, Gazze yönetiminin Filistin Yönetimi'ne devredilmesine ilişkin bir unsurun yer almaması dikkat çekiyor.
Bildiride Hamas da İsrail de kınandı
New York Bildirisi'nin 4. maddesinde sivillerin hedef alınması kınandı, esir almanın uluslararası hukuka aykırı olduğu hatırlatıldı.
Hamas, İsrail'de 7 Ekim 2023'te düzenlediği saldırılar; İsrail de Gazze'de sivilleri hedef alarak açlığa ve insani felakete yol açtığı için kınandı.
Bildirinin 4. maddesinde, insanların zorla yer değiştirmelerine, demografik değişimlere yol açan eylemlere karşı çıkıldığını kaydedildi.
ABD ve İsrail'in Filistin halkını Gazze'den çıkartma planları da dolaylı olarak eleştirildi.
Bildirinin 8. maddesinde, Gazze'deki savaşın hemen bitmesi gerektiğini vurgulandı; Mısır, Katar ve ABD tarafından yürütülen ateşkes anlaşmasının uygulanması çabalarına destek verildi.
Bu maddede, İsrail güçlerinin tamamen Gazze'den çekilmesi ve tüm rehinelerin serbest bırakılması çağrısı yapıldı.
Bildirinin 10. maddesinde de, "Gazze, Filistin devletinin ayrılmaz bir parçasıdır ve Batı Şeria ile birleştirilmelidir. İşgal, kuşatma, toprak daraltma veya zorla yerinden etme söz konusu olmamalıdır" denildi.
Erdoğan, Hamas için 'Filistin topraklarını savunan direniş örgütü' demişti
Birçok Batı ülkesi Hamas'ı, "terör örgütü" olarak nitelendiriyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise daha önce Hamas'ın "Filistin topraklarını savunan bir direniş örgütü" olduğunu söylemişti.
Erdoğan, Hamas'ı, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulması sürecinde işgal devletleriyle mücadele eden Kuvâ-yi Milliye'ye benzetmişti.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın, önde gelen Hamas yetkilileriyle hem Türkiye'de hem de yaşadıkları Katar'da görüşmeler yaptı.
Bu görüşmelerde ağırlıklı konuların, ateşkesin sağlanmasına ilişkin müzakereler ve insani yardımlar olarak açıklandı.
Hamas'ın yıl sonuna doğru siyasi yönetim ofisini Katar'dan Türkiye'ye taşıyacağı öne sürülmüş, Ankara bu iddiaları doğrulamamıştı.
KAYNAK: BBC Türkçe / Ankara
