Altın fiyatları bir gün düşüyor, ertesi gün rekor kırıyor. Peki bu değişimin arkasında ne yatıyor? Türkiye'de altının fiyatı nasıl belirleniyor?
1919 yılından itibaren dünya çapında tek bir altın fiyatı kullanılmaya başlandı.
O dönemde altın, Londra Altın Borsası'nın günde iki defa açıkladığı resmi fiyattan işlem görüyordu.
Fiyatı sadece birkaç güçlü banka belirliyordu.
Ama dünya değişti. Bugün piyasalar 24 saat açık ve çok sayıda aktör var.
New York COMEX emtia borsası ve Şanghay altın borsası gibi farklı güç odakları söz konusu.
Bugün altın, neredeyse 24 saat değişim geçirebilen küresel bir organizma.
Altının küresel fiyatı dolar ile belirleniyor
Dünyada altın fiyatı gramla değil, ons cinsinden belirleniyor. Bu, altının uluslararası ölçü birimi.
1 ons, yaklaşık 31,1 grama eşit.
Örneğin, piyasalardan yansıyan 'Altın 3 bin 300 dolar ile rekor kırdı' haberleri, ons altının dolar cinsinden fiyatını gösteriyor.
Dolar, euro, sterlin gibi para birimleri karşısında değer kaybettiğinde, yani dolar endeksi düştüğünde altın fiyatı yükseliyor.
Bunun sebebi aynı miktarda altının artık daha fazla dolar ile alınabiliyor olması.
Dolar diğer para birimleri karşısında güçlendiğinde ise altın fiyatı düşüyor.
Ekonomist Doç. Dr. Filiz Eryılmaz, altının uluslararası piyasalardaki değerinin birçok faktöre bağlı olduğunu söylüyor:
"Arz talep dengesi, ekonomik veriler, faiz oranları, reel faiz oranları, enflasyon verisi, ekonomik büyüme, jeopolitik riskler ve ABD merkez bankası politikaları altının fiyatını belirleyen faktörler arasında."
Altının ons fiyatı uluslararası piyasalarda anlık olarak belirleniyor.
Peki bu küresel fiyat, Türkiye'deki gram altın fiyatına nasıl dönüşüyor?
Gram altın fiyatının formülü
Gram altının fiyatını belirlemek için, altının ons fiyatı, güncel dolar kuruyla çarpılıyor.
Bir ons 31,1 gram olduğu için gram fiyatını bulmak amacıyla 31,1'e bölünüyor.
Bir örnekle anlatalım:
6 Mayıs 2025 tarihinde dünya piyasalarında bir ons altının fiyatı 3 bin 375 dolar.
Bir doların karşılığı ise 38,5 TL.
Bu durumda 3 bin 375 ile çarpıyoruz ve böylece ons fiyatının Türk lirası karşılığını buluyoruz.
Bir gram fiyatını bulmak için de bu fiyatı 31,1'e bölüyoruz.
Ve sonuç:
Bir gram altının "ekran fiyatı" yaklaşık 4 bin 190 Türk lirasına denk geliyor.
Neden ekranda yazan fiyatı kuyumcuda bulamıyoruz?
Gram altın hesabı tam olarak dünyadaki altın fiyatının Türkiye'deki karşılığı.
Buna ekran fiyatı da deniyor.
Ancak, kuyumcudan veya bankadan altın almak istediğimizde, neden bu fiyata altın bulunmadığını Doç. Dr. Filiz Eryılmaz şöyle açıklıyor:
"Buradaki temel mesele kâr marjı. Hem kuyumcularda hem bankalarda bir kâr marjı var. Ayrıca talep arttıkça da fiyat artabiliyor."
Altın 'ayarı' ne anlama geliyor?
Ayar, bir altın ürünün içindeki saf altın miktarını ifade ediyor. Ürünün içinde ne kadar saf altın varsa fiyatı o kadar yüksek oluyor.
En saf altın olan 24 ayar altının iki çeşidi var: Birinde yüzde 99,9 diğerinde yüzde 99,5 saf altın mevcut.
Yatırım amaçlı külçeler ve gram altınlar bu kategoriye giriyor. Üzerindeki 999 ve 995 ibarelerinden ayrıştırılabilirler.
22 ayar altında ise yüzde 91,6 saf altın bulunuyor. Geri kalanı, bakır ya da gümüş gibi metal alaşımı olabilir.
Bu daha çok çeyrek altın, fazla işçilik gerektirmeyen bilezik ve ziynet eşyalarında karşımıza çıkıyor.
Bir de 14 ayar altın var; yüzde 58,5 saf altın içeriyor. Dayanıklılığını artırmak için neredeyse yarı yarıya miktarda alaşıma sahip.
Daha çok yüzük ve kolye gibi günlük takılarda kullanılıyor.
Altının fiyatı, saflık ayarıyla çarpılıyor ve fiyatı bulunuyor.
Ama iş burada bitmiyor.
Kuyumcu ürünlerinde işin içine işçilik, kâr marjı ve vergiler de giriyor.
Özellikle yoğun el işçiliği içeren ürünlerde, fiyatlar altın değerinin çok üzerine çıkabiliyor.
Bu sebeple yatırım amacıyla altın alanlar, gram, çeyrek, cumhuriyet gibi külçe altınları veya işçilik içermeyen bilezikleri tercih ediyor.
Özetle, doğadaki bu değerli metalin bedeli, uluslararası piyasalarda belirleniyor.
Türkiye'de ise buna ek olarak dolar/TL kuru ile şekilleniyor, üzerine işçilik, kâr marjı ve vergi gibi faktörler ekleniyor.
Son olarak da yerel talep süzgecinden geçip nihai fiyatına ulaşıyor ve çokça ilgi görmeye devam ediyor.
KAYNAK: BBC Türkçe
