Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) İran'ın, nükleer silahların yayılmasının önlenmesine yönelik yükümlülüklerini ihlal ettiğini açıkladı.
Böyle bir ihlal 20 yıldan sonra ilk defa gerçekleşti.
Kurumun yöneticilerinin aldığı karara göre bu yükümlülüklerin ihlalinin devamı halinde İran Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne şikayet edilebilir.
IAEA geçen hafta yayınladığı başka bir raporda da İran'ın denetimler konusunda işbirliği yapmadığını aktarmıştı.
Kurum, uzun bir süredir devam eden soruşturmada İran'ın varlığı ilan edilmemiş nükleer materyallerle gizli faaliyetler yürütüyor olabileceğine dair endişelerini duyurmuştu.
İran Dışişleri Bakanlığı ise Avrupalı ülkeleri, yaptırımlara yol açabilecek hamleleri desteklememeleri konusunda uyarmış, aksi takdirde sert bir tepki göstereceklerini duyurmuştu.
IAEA'nın bu açıklaması, ABD ile İran arasında süren yeni bir nükleer anlaşmaya yönelik müzakereleri de etkileyebilir.
Açıklama, ABD'nin Orta Doğu'daki bazı vatandaşlarının bölgeyi terk etmesine yönelik kararından bir gün sonra geldi.
Bu karar da İsrail'in İran'daki nükleer tesislere yönelik saldırı hazırlığında olduğu haberlerinin ardından alındı.
Nükleer faaliyetlerine yönelik iddiaları reddeden İran, sadece barışçıl amaçlarla enerji ürettiklerini ve nükleer silah geliştirmek gibi bir hedeflerinin olmadığını söylüyor.
2015 yılında İran ile altı ülke arasında imzalanan bir anlaşmayla, yaptırımların kaldırılması karşılığında İran'ın nükleer faaliyetlerini kısıtlaması ve IAEA'ya daha fazla denetim erişimi sağlanması konusunda uzlaşılmıştı.
Fakat ABD Başkanı Donald Trump, anlaşmanın nükleer silah geliştirme imkanını etkili bir şekilde engellemediği gerekçesiyle 2018'de bu anlaşmadan çekilerek yaptırımları tekrar başlatmıştı.
İran da bu duruma tepki olarak anlaşmanın getirdiği kısıtlamaları teker teker ihlal etmeye başlamıştı.
Bu kısıtlamalar arasında zenginleştirilmiş uranyum üretimi de yer alıyor. Uranyum, zenginleştirilme derecesine göre nükleer reaktör yakıtı olarak kullanılabildiği gibi nükleer silah üretiminde de kilit bir öneme sahip.
IAEA'nın son raporunda, İran'ın %60 saflıkta zenginleştirilmiş 400 kilogramdan fazla uranyum biriktirdiği ve bununla 9 adet nükleer bomba üretilebileceği yer alıyordu.
İran-İsrail gerilimi: ABD, Irak'taki büyükelçiliğini kısmen boşaltıyor
Orta Doğu'dan özel haberler ve zengin analizlerin telefonunuza gelmesi için BBC'nin WhatsApp kanalını takip edebilirsiniz.
ABD hükümet kaynakları, artan güvenlik riskleri nedeniyle Bağdat'ta bulunan büyükelçilik personeli ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerin Irak'tan tahliye edileceğini söyledi.
Kararın nedeni açıklanmadı.
Fakat BBC'nin ABD'deki yayın ortağı CBS'in konuya hakim yetkililere dayandırdığı haberine göre Washington'a İsrail'in İran'a bir operasyon düzenlemeye hazır olduğu bildirildi.
Yetkililer, ABD'nin bu nedenle bazı Amerikalılara bölgeden ayrılma tavsiyesi verdiğini söyledi.
Aynı yetkililer, Tahran'ın Irak'taki belirli Amerikan tesislerine misilleme yapmasının beklendiğini kaydetti.
Karar, İran'ın nükleer programı konusunda Washington'la yaptığı görüşmelerin duraklamasından sonra alındı.
İran'ın Press TV kanalına konuşan İranlı bir üst düzey güvenlik yetkilisi ABD büyükelçilik personelinin bölgeden tahliyesinin kendileri için bir tehdit oluşturmadığını söyledi.
ABD Ortadoğu Temsilcisi Steve Witkoff'un 15 Haziran Pazar günü İranlı yetkililerle yapılacak altıncı tur görüşmelere yine de katılacağı kaydedildi.
Bir Amerikan Dışişleri Bakanlığı yetkilisi BBC'ye yaptığı açıklamada "Sürekli tüm büyükelçiliklerimizdeki personel yapısını değerlendiriyoruz. Son analizlerimiz temelinde Irak'taki misyonumuzun ayak izini azaltmaya karar verdik" dedi.
Trump, 11 Haziran Çarşamba günü Kennedy Center'da gazetecilere yaptığı açıklamada İran konusuna değindi.
Trump "tehlikeli bir yer olabileceği" için Amerikalılara bölgeyi terk etme tavsiyesi verildiğini belirtti.
Trump ayrıca ABD'nin İran'ın nükleer silahlara sahip olmasını istemediğini tekrarladı ve "Buna izin vermeyeceğiz" dedi.
Başkan Trump ayrıca, Tahran ile nükleer silah geliştirilmesinin durdurulmasına yönelik bir anlaşma yapmayı umduğunu, fakat İran'ın uranyum zenginleştirmeye son vereceğine inancının azaldığını söyledi.
Trump'ın geçtiğimiz günlerde, uzun süredir diplomatik yaklaşımdan çok askeri saldırıyı savunan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile 40 dakika süren ve "gergin" geçtiği belirtilen bir telefon görüşmesi yapmıştı.
Nükleer görüşmelerin kritik bir noktada olduğu şu dönemde, ABD'nin açıklamasının ne kadarının gerçek bir endişeden ziyade bir sinyal niteliğinde olduğu henüz netlik kazanmadı.
Ancak İran Savunma Bakanı Aziz Nasırzade, görüşmelerden sonuç alınamaması ve Trump'ın İran'a saldırı emri vermesi durumunda, ülkesinin bölgedeki ABD üslerine misillemede bulunacağını söyledi.
Reuters Haber Ajansı, ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth'in Kuveyt ve Bahreyn de dahil olmak üzere bölgedeki Amerikan askerlerinin ailelerinin gönüllü tahliyesini onayladığını belirtti.
Pentagon yetkilileri 11 Haziran Çarşamba günü, İran'ın nükleer silah üretmeye doğru ilerlediğine dair "birçok belirti" olduğuna inandıklarını söyledi.
İran, uranyum zenginleştirme programının sivil amaçlı enerji üretimine yönelik olduğunu ve atom bombası üretmeye çalışmadığını söylüyor.
ABD'nin tahliye haberinin duyulmasının ardından petrol fiyatları, bölgesel güvensizliğin arz sorunlarına yol açabileceği beklentisiyle başlangıçta yüzde 4'ün üzerinde arttı.
Pentagon'a göre Irak'taki üslerde 2.500 dolayında asker bulunuyor.
