Servet Yanatma / Burak Ütücü
Euronews Türkçe Yayını
Euronews Business, Avrupa'daki en iyi ve en kötü kira-maaş oranlarını ortaya çıkarmak için Avrupa şehir merkezlerindeki net maaşlara ve tek yatak odalı dairelerin kiralarına yakından bakıyor.
Eurostat'a göre konut, hane bütçelerinin büyük bir bölümünü oluşturuyor ve bu pay Avrupa genelinde artıyor. Şehir merkezlerindeki yüksek kira fiyatları, özellikle düşük gelirliler ve asgari ücretle çalışanlar için ekstra baskı yaratıyor.
Bazı Avrupa ülkelerinde ve şehirlerinde kira neredeyse bir maaşın tamamını tüketebiliyor. Deutsche Bank Araştırma Enstitüsü'ne göre, bazı yerlerde ortalama net maaşlar şehir merkezindeki tek yatak odalı bir dairenin kirasını bile karşılamaya yetmiyor. Son rakamlara göre ise İstanbul'da kiraya harcanan maaşın oranı yüzde 101,52.
46 şehirin yer aldığı listede İstanbul, maaş-kira dengesinde 41. sırada yer aldı. Bu listede İstanbul ile birlikte 5 şehir daha; Sao Paulo, Lizbon, Meksiko, Bogota ve Kahire de net maaştan fazla kiranın ödendiği kentler olarak belirlendi.
Küresel listede maaşın kirayı karşılamadığı diğer şehirler arasında Kahire yüzde 125, Bogota yüzde 120, Meksiko City yüzde 118, Lizbon yüzde 116 ve Sao Paulo yüzde 102 ile yer alıyor.
Kiraya harcanan maaş yüzdesi, bir şehrin yaşam maliyetini ölçerken daha kullanışlı bir gösterge olarak kabul ediliyor. Bu oran, konut kirası ödendikten sonra geriye ne kadar harcanabilir gelir kaldığını ortaya koyuyor.
Yüzde 100’lük bir oran, maaşın tamamının kiraya gittiği anlamına geliyor. Bu oranın üzerine çıkılması ise cebinizde hiç para kalmadığını ya da kirayı ödemek için ek gelire ihtiyaç duyulduğunu gösteriyor.
Buna göre İstanbulluların kira ödemesi yaptıktan sonra ceplerine maaşlarının eksi yüzde 1,5'i kalıyor.
Avrupa’da en düşük ortalama net maaş İstanbul’da 855 euro (yaklaşık 40 bin 356 TL), onu Atina’daki 1044 euro (yaklaşık 49 bin 261 TL) izliyor.
Peki, Avrupa'da en iyi kira-maaş oranına sahip ülke ve şehirler hangileri?
Nerede kiralar ödenemez durumda? Ve Avrupa şehirleri, konut maliyetleri ve maaşlar açısından küresel şehirlerle nasıl karşılaştırılıyor?
Mapping the World's Prices raporu, dünya çapında 69 şehirde şehir merkezlerindeki tek yatak odalı daireler için aylık net maaşları ve kiraları karşılaştırıyor. Euronews Business, raporda yer alan 28 Avrupa şehrine ve daha geniş bir karşılaştırma için diğer birkaç şehre daha yakından bakıyor.
Avrupa'da en yüksek maaşlar nerede?
2025’te ortalama aylık net maaşlar, Kahire’de sadece 151 euro (yaklaşık 7.135 TL) iken Cenevre’de 7 bin 307 euroya (yaklaşık 344 bin 870 TL) kadar çıkıyor. Zürih’te ise 7 bin 127 euro (yaklaşık 336 bin 394 TL). Bu durum, İsviçre’yi genel olarak en yüksek maaş veren ülke yapıyor.
Kuzey ve Batı Avrupa şehirlerinde maaşlar oldukça yüksek.
Lüksemburg, Amsterdam, Kopenhag ve Frankfurt’ta net maaşlar 4 bin euronun (yaklaşık 188 bin 800 TL) üzerinde.
Avrupa’nın en büyük beş ekonomisinin başkentleri arasında en düşük ortalama maaş Roma’da 2 bin 46 euro (yaklaşık 96 bin 571 TL). Onu Madrid 2 bin 193 euro (yaklaşık 103 bin 510 TL) ile takip ediyor.
Berlin’de 3 bin 565 euro (yaklaşık 168 bin 028 TL), Paris’te 3 bin 630 euro (yaklaşık 171.336 TL) ve Londra’da 3 bin 637 euro (yaklaşık 171 bin 667 TL) seviyesinde maaşlar var; İngiltere, Fransa ve Almanya arasındaki farklar ise oldukça küçük.
ABD şehirlerindeki maaşlar da yüksek; dünyadaki en yüksek maaş ortalamasına sahip ilk 11 şehirden beşi ABD’de bulunuyor.
En yüksek kiralar hangi Avrupa şehirlerinde?
Şehir merkezindeki tek odalı daire kiraları büyük farklılıklar gösteriyor. Kahire’de kira yalnızca 189 euro (yaklaşık 8 bin 920 TL) iken, New York’ta kira 4 bin 143 dolar (yaklaşık 167 bin 940 TL). Listenin üst sıralarında çoğunlukla ABD şehirleri yer alıyor.
Avrupa’da en yüksek kira Londra’da 2 bin 365 sterlin (yaklaşık 128 bin 900 TL) olurken, en düşük kira ise yalnızca 595 euro ile Atina’da (yaklaşık 28 bin 080 TL).
Zürih, Dublin, Amsterdam ve Cenevre’de kiralar 2 bin euronun üzerinde (yaklaşık 94 bin 400 TL), İstanbul ve Budapeşte’de ise 900 euronun altında (yaklaşık 42 bin 480 TL) kalıyor.
Lizbon kira-maaş dengesinde Avrupa sonuncusu
Avrupa’da kira-maaş oranı Cenevre’de yüzde 29 iken Lizbon’da yüzde 116’ya yükseliyor.
Kira-maaş oranı Hindistan'ın Bangalore kentinde yüzde 24 iken Mısır'ın başkenti Kahire’de yüzde 125’e kadar çıkıyor.
Portekiz’in başkenti Lizbon’un yüzde 116'lık oranı, ortalama net maaşın şehir merkezindeki tek odalı bir dairenin kirasını ödemeye yetmediği anlamına geliyor.
Londra'nın (yüzde 75) yanı sıra Barselona ve Madrid'de (her ikisi de yüzde 74) bekar gelir sahiplerinin maaşlarının dörtte üçünü kiraya harcaması gerekiyor. Milano'da da bu oran yüzde 71 civarında.
Diğer bazı şehirlerde de ortalama maaşın yarısından fazlası kiraya harcanıyor. Roma (yüzde 65), Dublin (yüzde 62), Atina (yüzde 57), Varşova (yüzde 56), Prag (yüzde 54) ve Budapeşte (yüzde 52).
En iyi kira-maaş oranları nerede?
Kira-maaş oranının yüzde 30'un altında olduğu tek Avrupa şehri Cenevre (yüzde 29). Bunu takiben, tek geliri olanların maaşlarının beşte ikisinden azını ya da yüzde 40'ını kiraya harcadığı beş Avrupa şehri daha bulunuyor.
Bunlar arasında Lüksemburg ve Frankfurt (her ikisi de yüzde 34), Zürih ve Helsinki (her ikisi de yüzde 35) ve Viyana (yüzde 38) yer alıyor.
Helsinki hariç, bu örnekler bu şehirlerde kiranın ucuz olduğu anlamına gelmiyor. Bunun yerine, kiraya harcanan gelir yüzdesini azaltan daha yüksek maaşları yansıtıyor.
Avrupa’nın en büyük beş ekonomisinin başkentleri arasında kiraya ayrılan maaş oranı en düşük şehir Berlin oldu; sakinleri ortalama gelirlerinin yüzde 40’ını kiraya harcıyor. Almanya’nın başkentini yüzde 45 ile Paris izliyor. Listenin zirvesinde ise yüzde 75 ile Londra var; onu yüzde 74 ile Madrid ve yüzde 65 ile Roma takip ediyor.
Diğer büyük şehirlerde bu oranlar ise şöyle: Dublin yüzde 62, Atina yüzde 57, Amsterdam yüzde 49, Stockholm yüzde 46, Edinburgh yüzde 44, Kopenhag yüzde 43 ve Oslo yüzde 42.
Bazı şehirlerde ise kira ödenebilse bile maaştan neredeyse hiç para kalmıyor. Buna örnek olarak Rio de Janeiro yüzde 100, Manila yüzde 94, Buenos Aires yüzde 88 ve Mumbai yüzde 84 gösteriliyor.
New York’ta kiraya ayrılan maaş oranı ise yüzde 81 ve bu, ABD şehirleri arasında en yüksek oran.
Kira ödendikten sonra geriye ne kadar kalıyor?
Küresel ölçekte, kirayı ödedikten sonra elde kalan en yüksek gelir iki İsviçre şehrinde görülüyor: Cenevre’de 5.174 euro (yaklaşık 244 bin 213 TL), Zürih’te ise 4.638 euro (yaklaşık 218 bin 894 TL).
En düşük ise yine Avrupa’da; Lizbon’da gelir eksi 202 euro (yaklaşık eksi 9 bin 534 TL), yani ortalama maaş kirayı karşılamaya yetmiyor. İstanbul’da ise kirayı ödeyebilmek için bir kişinin maaşına ek olarak 13 euro (yaklaşık 614 TL) daha bulması gerekiyor.
İki İsviçre kentinin yanı sıra, Avrupa’daki altı kentte daha kira sonrası harcanabilir gelir 2 bin euronun üzerinde: Lüksemburg 3 bin 725 euro (yaklaşık 175.620 TL), Frankfurt 2 bin 726 euro (yaklaşık 128 bin 787 TL), Kopenhag 2 bin 421 euro (yaklaşık 114 bin 271 TL), Amsterdam 2 bin 194 euro (yaklaşık 103 bin 557 TL), Oslo (2 bin 140 euro (yaklaşık 101 bin 008 TL) ve Helsinki 2 bin 021 euro (yaklaşık 95 bin 391 TL).
OECD’nin bir raporuna göre, daha büyük şehirler daha yüksek konut maliyetlerini beraberinde getiriyor. Avrupa Birliği’nde son 20 yılda konut ve kamu hizmetlerine yapılan harcamalar artış gösterdi.
