Balıkesir'de dün gerçekleşen 6.1 büyüklüğündeki depremin ardından Deprem Bilimci Prof. Dr. Şener Üşümezsoy, CNN Türk'e önemli değerlendirmelerde bulundu. Prof. Üşümezsoy, "1971’de Gediz’de 7.1’lik deprem oldu, 2011’de Simav Dağı’nda 6’lık deprem oldu. Türkmen Dağı bölgesi çöktü 1968’de. Faylar cetvel gibi gitmiyor, biri başlıyor diğeri bitiyor. Kısalığı nedeniyle, bütün sır burada. Jeolojik zaman olarak 1970, 1968, 2011 ve 2025. Bir saniye gibi geçiyor, piyano tuşları gibi düşünürseniz bunlar sırayla tuşlardır. En son Sındırgı’ya geldi. Ege bölgesi kuzey gönlü çekilen bir kesim. Akhisar’dan batıya doğru giden fayda bu kadar kırılma görmüyoruz. Manisa’da Spil Dağı'ndaki fay hattı riskli bir bölge" dedi.
“SPİL DAĞINDAKİ FAY HATTI RİSKLİ”
Prof. Dr. Şener Üşümezsoy, şunları söyledi: “1999’da Marmara Depremi olduğunda Simav dağında arazi çalışmasındaydım. Kuzey güney büyük bir gerilme gösteriyordu, büyük bir kütleydi, yırtılmalar oluşuyordu, bu yırtılmaları bildiğimiz için 1971’de Gediz’de meydana gelen 7.1’lik deprem oldu, 2011’de Simav Dağı’nda 6’lık deprem oldu. Türkmen dağı bölgesi çöktü 1968’de. Faylar cetvel gibi gitmiyor, biri başlıyor diğeri bitiyor. Kısalığı nedeniyle, bütün sır burada. Jeolojik zaman olarak 1970, 1968, 2011 ve 2025. Bir saniye gibi geçiyor, piyano tuşları gibi düşünürseniz bunlar sırayla tuşlardır. En son Sındırgı’ya geldi. Ege bölgesi kuzey gönlü çekilen bir kesim. Akhisar’dan batıya doğru giden fayda bu kadar kırılma görmüyoruz. Manisa’da Spil dağındaki fay hattı riskli bir bölge. Ege kıyılarında Anadolu’ya ait jeolojik yapılar güneybatıya doğru gidiyor. Anadolu fayı saat yönünde ters bir şekilde gelerek gerilme yaşıyor. Burada çökmeler var, Bursa ovası, İznik, Eskişehir, aydın ovası, Simav ovası çöküyor ve çökme yapıları oluşuyor. Marmara depremi de böyle bir çökme olayı ve sonra denize pilaka dediğimiz Kuzey Anadolu fayı girmiş ve bu yüzde Adalar fayı, Kuzey Marmara fayları susmuş ancak burada güneye doğru gidiyor. Bunun benzeri Bursa’da olacak deniyor. Ancak öyle bir fay yok, İznik, Gemlik’te ve Bursa’da böyle fay var deniyor ancak yoktur. Marmara’nın orta sırtında depremler var, bunun enerjisi Gemlik Körfezine, Orhangazi’ye yükleniyor. İstanbul’da kırıldı bitti, ikinci fay olsa 6.1 deprem olur derdik.”
BURSA’DA DEPREM RİSKİ VAR MI?
“Herkes Bursa’dan korkuyor” diyen Üşümezsoy, şunları söyledi: “Bir fay varsa o fay olgunsa deprem olabilir, buna tetikleme deniliyor. Artçı dediğimiz kırılma içindeki bir sürecin ürünü. Herkes Bursa’dan korkuyor, 1858’de iki deprem oldu ve Uludağ yükselip önü çöküyor. Ancak burada giden yalıtımlı bir fay yok. Uludağ ve Simav dağı yükseliyor, önünde çökme oluyor. Arkadaşlar büyük deprem olacak diyorlar, Uludağ 1855 yılında 2 kez kırıldı, yakın zamanda öyle bir stres yok.”
“SİMAV DAĞINDA KIRILACAK POTANSİYEL VAR! 6,5’LUK BİR DEPREM OLABİLİR”
“Sındırgı depremi bas bas bağırdı” ifadelerini kullanan Üşümezsoy, “Kırılma deformasyonu uzmanıyım. Kayalara bakıyorum, kırılmalara bakıyorum. Diğer arkadaşlar dümdüz bir fay üzerinden bakıyorlar. Ben olduğu anlatıyorum. Demirci depreminden Sındırgı kendini gösteriyordu, burada kırılmayan Sındırgı’ydı, kırıldı. Manisa, Simav, Emet riskliydi. Simav dağında kırılacak potansiyel var, büyük bir enerji var ve enerji boşalmış değil. Simav’da 7’lik deprem olmaz, 6,5’lik bir deprem olabilir.” dedi.
MARMARA DENİZİ’NDE 7 ÜSTÜNDE DEPREM OLUR MU?
Üşümezsoy, beklenen Marmara Depremine ilişkin şunları söyledi: “İstanbul’u terk edin diyorlar, Antakya’dan Sivrici’ye giden 400 km fay kırıldı da büyük 7.8’lik bir deprem oldu. Marmara’da 150 km’lik bir fay var, tek bir fay da yok, nasıl 7.8 deprem olur. Büyükçekmece ile Küçükçekmece arasındaki fay kırılır deniliyordu, 23 Nisan 2025 depremi sonrasında burada artçılar olmadı, fay olsa artçılar dizilirdi, demek ki burada fay yok. Başından beri söylediğim gibi. Silivri ile Yeşilköy arasında 70 km bir fay var diyorlardı, bu aradaki fay 50 km. 50 km 20 km çarparsan 1000 km yapar, bu da 7 büyüklüğünde bir deprem üretir diyorlardı. Fayın iki parça olduğu ortaya çıkınca bu tez çürüdü. Adalara doğru giden fay yok. Kuzey Anadolu fayı İstanbul’a dönmüyor, bu fay İstanbul’a dönüyor diye deprem üretiyor diyorlardı. Yeşilköy’den Yalova’ya kadar 65 km, ortada 50 km, 110 km’lik fay kırılacak diyorlar, burada fay yok diyorum. Olmayan fay üzerinden deprem üretiyorlar. Marmara Denizi'nde 5 ayrı fay çizdiler ve burada Ada fayı yoktu, sonradan koydular.”
Büyük İstanbul depremi olacak mı?
1894’te kırıldığı için epey zaman var. Yalova Çınarcık hattı üzerinde olacaktır. Tam yıl veremiyorum.
İstanbul fayları kaç şiddetinde deprem üretir?
Faylar 7 ile 7,5 arasında depremler tarihte üretmiştir.
İstanbul’daki binalar depreme hazır mı?
Gerçekten yıkılacak yerleri kimse yıkmıyor. 1999 öncesi her bina yıkılsın deniyor, bu ciddi bir ekonomik sorun doğurur. Deprem 100 yıl sonra olacaksa yurt dışında inşaat malzemesi alıp ekonomik zora girmenin bir anlamı yok. Askeri, yeşil alanlar ve ormanlar bina ile doldu. Avcılar, Silivri riskli değil, bir tane bina yıkılmadı.
Haliç’in güneyi, İstanbul adaları, Bakırköy’den Avcılara kadar miyasön tabakaları kötüdür, içlerince kireç taşı ve çakıl taşı var, killer var. Hemen kuzeyinde sağlam sapasağlam tabakalar var, daha kuzeyde killer var.
Mevcut kentsel dönüşüm hızı ile İstanbul ne zaman depreme hazır olur?
İstanbul’da deprem yok ki İstanbul hazır olsun. İstanbul’da deprem olmadan kentsel dönüşüm olmaz.
Deprem sonrası acil müdahale planları güncel mi?
Bu benim alanım değil.
Büyük bir depreme iletişim alt yapısı çalışır mı?
Bu benim alanım değil.
"BALIKESİR’E GİDEN FAY VAR, BU AKTİF FAY DEĞİL"
Üşümezsoy, Sındırgı’daki fay Simav’daki fayda depreme neden olur mu ya da Bigadiç’deki faya stres yükler mi sorusunu şöyle cevapladı: “Burada yok artık.”
Üşümezsoy, Manisa Kırkağaç’ta meydana gelen 4 şiddetindeki depreme ilişkin şunları söyledi: “Akhisar, Kırkağaç ve Bigadiç arasından Balıkesir’e giden fay var, bu aktif fay değil, küçük deprem yapıyor.”
İZMİR’DE ŞİDDETLİ DEPREM OLACAK MI?
İzmir’de ki olası deprem riskine değinen Üşümezsoy, “İzmir içinde kuzeye doğru bir fay koyuyorlar. İzmir içinden geçen Tuzla fayı yok, kağıt üzerinde faylar. Eski zamanlarda faylar varmış ancak aktif değil. Risk olarak Narlı Dere, Karaburun önündeki ada gibi. 1688’de çalışmış ancak aktif bir durum görmüyoruz.” ifadelerini kullandı.
ADANA’DA DEPREM RİSKİ VAR MI?
Üşümezsoy, “Adana’da Düziçi, Osmaniye, Yumurtalık’tan giden fay yok, bu yüzden Adana ayakta kaldı. Adana’da kuzeyden Ceyhan’a gelen fayda son yüzyılda birçok 6.4 büyüklüğünde depremler oldu. Arap yakasının güneyinden gelen bir fay yoktur” dedi.
