Övgü Pınar
Roma / BBC Türkçe
Katolik Kilisesi lideri Papa 14. Leo, 19 Ekim Pazar günü Vatikan'da düzenlenen bir törenle, Mardinli bir Ermeni din adamının da aralarında bulunduğu yedi kişiyi aziz ilan etti.
Vatikan, Osmanlı İmparatorluğu'nda, dönemin Mardin Başpiskoposu Ignazio Şükrullah Maloyan'ın, 3 Haziran 1915'te tutuklandığını, işkence gördüğünü ve bir yetkili tarafından öldürüldüğünü iddia ediyor.
Vatikan'ın açıklamasına göre Maloyan'a, "İslam'a geçerse serbest bırakılması" teklif edildi, ancak Maloyan bu teklifi "kesin bir dille" reddetmesinin ardından öldürüldü.
Türkiye 1915'te Ermenilerin öldüğünü kabul ediyor ancak olayların Birinci Dünya Savaşı şartlarında yaşandığını hatırlatarak "soykırım" tanımını reddediyor.
Maloyan, Katolik Kilisesi'nce "şehit" olarak tanınıyor.
Papa 14. Leo Pazar günü Vatikan'daki San Pietro Meydanı'nda yapılan törende Maloyan'ın "imanı uğruna şehit olduğunu" söyledi.
Katolik Kilisesi'nde şehit olarak tanınanların aziz ilan edilmesi için, diğer kişilere uygulanan "mucize" gerçekleştirme şartı aranmıyor.
Vatikan belgelerinde, Maloyan'ın, 19 Nisan 1869'da Türkiye'nin Mardin kentinde doğduğu, 14 yaşındayken Lübnan'daki Bzommar Manastırı'na giderek eğitim aldığı, 1896'da rahip olduğu bilgileri yer alıyor.
1911'de Mardin Başpiskoposu olan Maloyan'ın 3 Haziran 1915'te, yüzlerce başka kişiyle birlikte hapse atıldığı ve "silah sakladığı şeklindeki sahte bir iddiayla işkence gördüğü" belirtiliyor.
Müslüman olması halinde serbest bırakılma teklifine verdiği yanıt Vatikan kaynaklarında şu şekilde yer alıyor:
"Devlete asla sadakatsizlik etmedik... ama dinimize sadakatsizlik etmemizi isterseniz, asla, asla, asla."
'Sultan nişan vermişti'
Ignazio Şükrullah Maloyan'ın aziz ilan edilme süreci 2001'de dönemin papası 2. Jean Paul tarafından başlatılmıştı. O dönem yayımlanan biyografisinde şu ifadeler de yer alıyordu:
"Piskopos Maloyan, ülkenin ileri gelenleriyle iyi ilişkiler sürdürdü. Saygın ve takdir edilen biri olarak, Sultan'ın fermanıyla nişan verildi. Ne yazık ki, Birinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle, o zamanlar Almanya ile müttefik olan Türkiye'de yaşayan Ermeniler tarifsiz zorluklar yaşamaya başladı.
"24 Nisan 1915, gerçek bir imha operasyonunun başlangıcıydı. 30 Nisan 1915'te Türk askerleri, silah depolarının orada saklı olduğu bahanesiyle Ermeni Kilisesi'ni ve Mardin Başpiskoposluğu'nu kuşattı. Hiçbir şey bulamayınca arşivleri ve belgeleri yok ettiler."
Papa'nın bugünkü törende "soykırım" gibi daha önce Türkiye-Vatikan ilişkilerinde diplomatik krize neden olan sözcükler kullanmaması ise dikkat çekti.
Önceki Papa Francesco 2015'te "Ermeni şehitliğinin 100. yılı için kutsal ayin" başlıklı bir törende "soykırım" ifadesini kullanmıştı. Bu tanımı reddeden Türkiye, tepki olarak Vatikan büyükelçisini geri çekmiş ve ilişkiler 10 ay kadar maslahatgüzar seviyesinde sürdürülmüştü.
2022'de de, 1915 ve 1917 yıllarında Osmanlı topraklarında öldürülen Katolik din adamları Leonardo Melki ve Tommaso Giorgio Saleh, inançları nedeniyle öldükleri gerekçesiyle Vatikan tarafından "mübarek" ilan edilmişti. Mübarek unvanı, Katolik Kilisesi'nde azizlik mertebesinden bir önceki adımı teşkil ediyor.
Bugün aziz ilan edilen diğer altı kişi arasında İtalya, Venezuela ve Papua Yeni Gine'den kişiler de var.
'Tanrı'nın influencer'ı İtalyan genç aziz
Geçen ay da dünya çapında ilgi uyandıran bir törenle, 2006'da 15 yaşındayken ölen İtalyan genç Carlo Acutis aziz ilan edilmişti. İlk "Y kuşağı azizi" olan İtalyan genç, interneti kullanarak Katolik öğretilerini yaydığı için "Tanrı'nın influencerı" olarak anılıyor.
15 yaşında hayatını kaybeden Carlo Acutis, interneti kullanarak Katolik öğretilerini yaydığı için "Tanrı'nın influencerı" olarak anılıyor
İtalyan bir çiftin çocuğu olarak İngiltere'de doğan, İtalya'da büyüyen Carlo Acutis, ailesinin anlatımına göre küçük yaştan itibaren Katolik inancına derin şekilde bağlıydı. Düzenli olarak kiliseye giden, çevredeki ihtiyaç sahiplerine yardım etmeye çalışan Acutis Katolik dernekler için internet siteleri de hazırlıyordu.
Hazırladığı sitelerden birinde, kilisenin mucize kabul ettiği vakaları online bir ansiklopediye çevirmişti.
Carlo Acutis'in en bilinen sözleri arasında, "Efkaristiya benim cennete giden otoyolum", "Bütün insanlar orijinal olarak doğarlar, ama birçoğu fotokopi olarak ölür" gibi güncel referanslar içeren deyişler var.
Yeni nesiller arasında kiliseden uzaklaşma eğiliminin sık tartışılan bir sorun olduğu Katolik Kilisesi, Carlo Acutis'i diğer gençler için bir ilham kaynağı olarak görüyor.
'Hastaları iyileştirme mucizesi'
Katolik Kilisesi, Acutis'in ölümünden sonra iki hastayı iyileştirerek aziz ilan edilmesi için gerekli 'mucize' şartını yerine getirdiğine hükmetmişti.
Vatikan'a göre bu mucizelerden ilki, 2013'te Brezilya'da ağır pankreas hastası bir çocuğun Acutis'e ait bir kıyafete dokunmasının ardından iyileşmesi. İkincisi de 2022'de İtalya'da bisiklet kazası sonrası ağır bir beyin travması geçiren Kosta Rikalı bir öğrencinin annesinin, Acutis'in mezarında dua ettikten sonra kızının aynı gün iyileşmeye başladığını söylemesiydi.
Vatikan ilk vakayı 2020'de, ikincisini de geçen yıl resmen mucize olarak tanımıştı.
Bu mucizelerin onay almasıyla Carlo Acutis'in Assisi kentindeki mezarı ziyaretçi akınına uğradı. Assisili kilise yöneticileri, geçen yıl mezarı bir milyona yakın kişinin ziyaret ettiğini söylüyor.
Acutis'in mezarı Assisi'deki Santa Maria Maggiore Kilisesi'ne götürüldüğünden bu yana burayı ziyaret edenlerin yaş ortalamasında düşüş görüldüğü de belirtiliyor.
Katolik Kilisesi'nde azizlere ait olduğu belirtilen eşya ve saç, kemik de dahil vücut parçalarının ziyarete açılması geleneği Acutis için de yapılıyor. Genç azizin kazağından, çeşitli eşyasından parçalar, saçları farklı kiliselerde sergileniyor.
Kilise yetkilileri ve Vatikan yorumcuları bu şekilde inananların, azizlik gibi önemli bir mertebedeki insanlarla doğrudan yakınlık hissedebildiğini söylüyor.
Carlo Acutis ile aynı törende, 1925'te 24 yaşındayken hayatını kaybeden Pier Giorgio Frassati de aziz ilan edilmişti.
Vatikan Frassati'nin, dindar olmayan bir çevrede yetişmesine rağmen Katolik inancına bağlılığını ve sosyal yardımlarda bulunmasını vurguluyor.
Papa 14. Leo törende, "Aziz Pier Giorgio Frassati ve Carlo Acutis, hepimize, özellikle de gençlere, hayatlarımızı boşa harcamamamız, ulviyete doğru yönlendirmemiz ve birer başyapıt haline getirmemiz için bir davettir" diye konuşmuştu.
Carlo Acutis'in annesi Antonia Salzano da Vatikan'daki törene katılmış ve burada Vatikan'ın haber sitesine açıklamada "Carlo'nun bulaşıcı inancıyla birçok kalbe, birçok hayata dokunduğuna, örnek olduğuna inanıyorum ve bu beni çok mutlu ediyor" demişti.
