İsrail ordusunun Şam'daki askeri noktaları hedef almasından sonra ABD ve bölge ülkeleri taraflar arasında arabulucuk yapmak için devreye girdi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Suriye'deki çatışmaları durduracak somut adımların bu gece atılacağını söyledi.
Suriye'nin başkenti Şam'daki Savunma Bakanlığı binasının giriş kapısını vurduğunu duyurmasından sonra, Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın yakınlarında "askeri" bir noktayı da hedef aldı.
İsrail ordusu sosyal medyada yaptığı açıklamada saldırıyı teyit ederken "Suriye rejiminin Başkanlık Sarayı alanındaki bir askeri hedef vuruldu" ifadesini kullandı.
16 Temmuz tarihli açıklamada, daha önce Suriye Savunma Bakanlığı'na yapılan saldırı da teyit edildi.
Suriye Savunma Bakanlığı kaynakları Reuters'a yaptıkları açıklamada, Savunma Bakanlığı binasına en az iki SİHA saldırısı düzenlendiğini ve yetkililerin binanın bodrum katına sığındıklarını söyledi.
Suriye Sağlık Bakanlığı, Şam'daki saldırılarda üç kişinin öldüğünü, 34 kişinin yaralandığını duyurdu.
Şam'daki AFP muhabirleri Savunma Bakanlığı'nın bitişiğindeki dört katlı bir yapının yıkıldığını, normalde çok kalabalık olan Emevi Meydanı'nın da ambulanslar ve askeri araçlar dışında boş olduğunu belirtti.
13 Temmuz'da Dürzi gruplar ve bölgedeki Bedevi aşiretler arasında ülkenin güneyindeki Süveyda'da çatışmaların çıkmasının ardından İsrail bölgeye giden hükümet güçlerini hedef almıştı.
İsrail, Şam hükümetine bağlı askeri güçlere ait silahların Dürzilere karşı kullanılacağını öne sürmüştü.
Rubio: Somut adımlarda anlaştık
ABD'den gelen ilk açıklamalarda kaygılı bir ton vardı.
Dışişleri Bakanı Marco Rubio, taraflarla telefon görüşmeleri yaptığını söylerken, "Çok kaygılıyız" dedi.
Rubio ülkesinin çatışmaların durmasını istediğini de ekledi.
İlerleyen saatlerde sosyal medya hesabından açıklama yapan Rubio, "Suriye'deki çatışmalara dahil olan tüm taraflarla temas kurduk. Bu korkutucu ve endişe verici durumu bu gece sona erdirecek somut adımlar konusunda anlaştık" dedi.
Beyaz Saray'da gazetecilerin sorularını yanıtlayan Rubio, İsrail ve Suriye hükümeti arasında "yanlış anlaşılma" olduğunu belirtti.
İsrail Savunma Bakanı Israel Katz'ın akşam saatlerinde resmi ziyaret için ABD'nin başkenti Washington'a hareket edeceği açıklandı.
Türk Dışişleri Bakanlığı saldırıları kınadı ve İsrail'in Suriye'de barış ve güvenlik ortamını sağlamak için tarihi bir şansı "sabote etmeyi amaçladığını" söyledi.
Bakan Hakan Fidan da Ankara'nın bölge ülkeleri ve ABD ile temasta olduğunu söyleyerek, "3-4 saat içerisinde umarız ateşkes sürecine gireceğiz" diye konuşmuştu.
Şam'ı gün içerisinde vurmaya devam eden İsrail ordusu, Suriye güvenlik güçlerinin Dürzi azınlığın yoğun olarak yaşadığı Süveyda'daki faaliyetlerini izlemeye devam ettiklerini açıklamıştı.
Öte yandan İsrail güvenlik güçleri ülkenin güneyindeki sınırdan İsrail'e geçmeye çalışan Dürzilere karşı biber gazı kullandı.
İsrail ordusu "onlarca kişinin" sınırı geçmeye çalıştığını açıkladı.
Süveyda'da çatışmalarda 300 kişi öldü
Londra merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) ise ülkenin güneyindeki İsrail saldırılarında üç komutanın öldüğünü kaydetti. Gözlemevi, saldırıların Savunma Bakanlığı yetkilileri toplandığı esnada askeri konvoyları hedef aldığını bildirdi.
Şam yönetimi "çatışmaları sona erdirmek için" bölgeye güvenlik güçleri gönderdiğini açıklamıştı.
Suriye hükümetine bağlı güçler 15 Temmuz Salı sabahı Süveyda'ya girmişti.
Daha sonra hükümet, Süveyda'da ateşkes ilan edildiğini duyurmuştu.
Ateşkes haberinin ardından İsrail, Şam yönetimine bağlı tanklar dahil askeri konvoya saldırılar düzenlediğini açıkladı.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, "Dürzilere karşı kullanılacağı" gerekçesiyle silahlı güçlere ve ekipmanlara saldırı emri verdiğini söyledi.
İsrail Pazartesi günü de Suriye tanklarını bombalayarak Şam hükümetine güneye silahlı kuvvetler konuşlandırmaması konusunda uyarıda bulundu.
İsrail daha önce Suriye'deki Dürzileri koruyacağını duyurmuştu.
İsrail ordusu "Şam'ın güneyine asker konuşlanmaması" hedefiyle Mayıs ayında da Suriye'ye hava saldırısı düzenlemişti.
Beşar Esad yönetimi Aralık 2024'te devrildiğinden beri Suriye hükümetine bağlı askeri güçleri ilk kez Süveyda'da konuşlandı.
Dürziler hükümetin güvence vermesine rağmen güvenliklerinden endişe ediyor.
Yeni ateşkes haberi
Bu arada Süveyda'dan 16 Temmuz Çarşamba günü yeni bir ateşkes haberi geldi.
Suriye resmi haber ajansı SANA, İçişleri Bakanlığı'ndaki bir kaynağa dayandırdığı haberinde, kentte kontrol noktaları kurulduğunu ve şehrin şimdi tam anlamıyla Suriye devletine entegre olacağını belirtti.
Haber bağımsız kaynaklarca doğrulanırsa, çatışmaların başladığı 13 Temmuz Pazar gününden bu yana Süveyda'da dördüncü kez ateşkes ilan edilmiş olacak.
Daha önceki üç ateşkes hızla bozulmuş, çatışmalar sürmüştü.
15 Temmuz Salı günü de bir ateşkes sağlandığı açıklanmıştı. Ancak çatışmalar devam etti.
Fransız AFP haber ajansına konuşan bölge sakinleri de ateşkes duyurusunun sahada pek bir etki yaratmadığını söylemişti.
Aynı kent sakinleri, hükümet birliklerini ve beraberlerindeki savaşçıları Dürzi mahallelerine saldırmakla suçlamıştı.
Suriye İçişleri Bakanlığı da çatışmaların devam ettiğini kabul etmişti.
Devlet haber ajansı SANA'nın haberine göre, Suriye Savunma Bakanı Murhaf Ebu Kasra, Süveyda'ya inzibat birliklerinin gönderildiğini açıkladı.
Kasra inzibatların, "askerlerin uygulamalarını kontrol etmek ve ihlal edenleri sorumlu tutmak" için görevlendirildiğini söyledi.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevine (SOHR) göre Pazar gününden bu yana Süveyda'da 69 Dürzi milis ve 40 sivil öldü.
Haberlerini yerel kaynaklara dayandıran SOHR, Salı günü Süveyda'da 27 Dürzi sivilin "infaz" edildiğini iddia ediyor.
Kuruluş ayrıca 165 Suriye askeri ve 18 silahlı bedevinin öldüğünü kaydetti. 10 güvenlik gücünün de İsrail saldırılarında öldüğü belirtiliyor.
Çatışmalar nasıl başladı?
Dürzi gruplar ve bölgedeki Bedevi aşiretler arasındaki çatışmalar 13 Temmuz Pazar gününden beri sürüyor.
Olayların, Şam-Süveyda otoyolunda Dürzi bir tüccarın kaçırılmasıyla başladığı düşünülüyor.
Bölgedeki Sünni Bedevi aşiretler ve Dürzi topluluklar arasında zaman zaman şiddet olayları yaşanıyordu.
Çatışmalar, Bedevilerin yaşadığı El-Makvas mahallesine sıçramıştı.
Dürzi güçlerin mahalleyi ablukaya alıp ele geçirdiği belirtildi.
Daha sonra Bedevilerin vilayetin batı ve kuzeyindeki Dürzi yerleşimlerini hedef almasıyla çatışmalar Süveyda'nın diğer kısımlarına sıçradı.
Süveyda 24 web sitesini yöneten Dürzi araştırmacı Rayan Marouf, "Süveyda şehrinde ilk kez mezhep çatışması patlak veriyor, eğer sona ermezse bir kan gölüne doğru gidiyoruz" demişti.
Süveyda vilayeti çoğunlukla hükümet güçlerine katılmayı reddeden Dürzi milislerin kontrolünde.
Dürziler, Şam yönetiminin Mayıs ayındaki çatışmalar sonrası varılan anlaşmayı ihlâl ettiğini savunuyordu.
Dürzi liderler, hareketlerinin Şam yönetimine karşı olmadığını ve Dürzi grupların da yer alacağı bir üniformalı güvenlik biriminin kurulması konusunda "aylar önce" devletle anlaşıldığını savunuyor.
Suriye, 2011'de patlak veren iç savaş öncesi 700 bin Dürziye ev sahipliği yapıyordu.
Azınlığın büyük kısmı hâlâ Süveyda vilayetinde yaşıyor.
Dürzilerin Ruhani Liderliği
Dürzilerin Ruhani Liderliği, hükümet güçlerinin Suveyda’ya girişini memnuniyetle karşıladı ve silahlı gruplara ‘hükümetle iş birliği yapmaları, hükümet güçlerinin şehre girişleri karşısında direnmemeleri ve silahlarını İçişleri Bakanlığı'na teslim etmeleri’ çağrısında bulundu.
Dürzi Ruhani Lideri Hikmet el-Hicri'ye yakın olan Dürzilerin Ruhani Liderliği, dün sabah yaptığı açıklamada, “İçişleri Bakanlığı güçlerinin girişini memnuniyetle karşılıyoruz” diyerek, Suveyda'daki tüm silahlı grupları hükümetle iş birliği yapmaya çağırdı.
Açıklamada, “Suriye hükümeti ile diyalog kurulmasını, olayların etkilerini gidermek ve eyalet sakinleriyle iş birliği içinde devlet kurumlarını etkinleştirmek için çağrıda bulunuyoruz” ifadeleri yer aldı.
Öte yandan Süveyda İç Güvenlik Güçleri Komutanı Ahmed el-Dalati, Dürzilerin Ruhani Liderliği’nin tutumunu memnuniyetle karşıladığını belirterek, ülkedeki dini otoritelerden İçişleri Bakanlığı'nın attığı adımları destekleyen ‘tek bir milli tutum’ sergilemelerini istedi. Dalati, “Yasa dışı silahlı grupların ve fraksiyonların liderlerine, İçişleri Bakanlığı ve Savunma Bakanlığı güçlerinin girişini engelleyen her türlü eylemi durdurmaları ve iç barışı korumak için silahlarını yetkili makamlara teslim ederek, tam iş birliği yapmaları çağrısında bulunuyoruz” ifadelerini kullandı.
Suriye güçleri Suveda'ya girdi
Suriye güçleri, dün sabah son iki gün boyunca çatışmaların yaşandığı, nüfusunun çoğunluğu Dürzi olan Suveyda’ya girdi. Böylece Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’nın geçtiğimiz yılın sonlarında iktidara gelmesinden bu yana hükümet güçleri ilk kez Suveyda’da konuşlandırıldı.
Suriye güçleri, Dürzi ruhani liderlerin Dürzi silahlı gruplara silahlarını bırakıp hükümet güçlerinin girmesine izin vermeleri çağrısında bulunmalarının ardından konuşlandırıldı.
Süveyda İç Güvenlik Güçleri Komutanı Dalati yaptığı açıklamada, İçişleri ve Savunma bakanlıklarına bağlı güçlerin Suveyda’nın merkezine girmeye başlayacağını söylemişti. Dalati, ‘bir sonraki duyuruya kadar şehir sokaklarında sokağa çıkma yasağı’ ilan edildiğini açıkladı.
İçişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada, ‘dini otoriteler ve silahlı grupların liderlerini’ tam iş birliği yapmaya çağırdı.
Top ve patlama sesleri
Fransız Haber Ajansı AFP muhabiri, Suveyda'nın dışındaki Mazraa köyünde top ve patlama sesleri duyulduğunu ve Suveyda şehri çevresine giren askeri konvoyları gördüğünü bildirdi. AFP’nin aktardığına göre Savunma ve İçişleri bakanlıklarına ait roketatarlar ve ağır toplar da şehir çevresine konuşlandırıldı.
AFP muhabiri, bazı beldelerde çatışmaların devam ettiğini ve askeri birliklerin şehre girmeye hazırlandığını aktardı.
Suveyda, son iki gün içinde eski Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesinden sonra en şiddetli çatışmalardan birine tanık oldu. Çatışma, hükümet güçlerinin müdahalesinden önce silahlı Bedevi gruplar ile Dürzi silahlı gruplar arasında yaşandı.
Suveyda’da bazı kaçırma olaylarının ardından pazar günü patlak veren çatışmalarda, 18’i Savunma Bakanlığı’na bağlı güvenlik görevlisi olmak üzere en az 90 kişi hayatını kaybetti.
İsrail, bölgedeki ‘birkaç tanka’ saldırdığını açıkladı, ancak İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz daha sonra Dürzileri hedef almamaları konusunda uyarıda bulundu.
Geçtiğimiz mayıs ayından bu yana, yerel gruplar ve yetkililer arasında yapılan anlaşma uyarınca, Suveyda’nın güvenliğini Dürzi silahlı gruplar sağlıyor. Ancak, ilin kırsal kesimlerinde Sünni Bedevi aşiretlerinden silahlı gruplar da bulunuyor.
Suriye’de muhalif grupların iktidarı devralmasından sonra Şam'ı ziyaret eden uluslararası toplum ve Batılı delegeler, özellikle mezhepsel şiddet ve çeşitli bölgelerdeki ihlallerin ardından dışlanmalarından endişe duydukları azınlıkların korunması ve geçiş döneminin yönetimine katılımlarının sağlanması için yetkililere çağrıda bulundu.
