"Şayet terörist başının tecridi kaldırılırsa gelsin TBMM'de DEM Parti grup toplantısında konuşsun. Terörün tamamen bittiğini ve örgütün lağvedildiğini haykırsın."
PKK'nın 5-7 Mayıs'ta kongresini toplamasına ve fesih kararına giden süreç, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin 22 Ekim 2024'te meclis grup toplantısındaki bu çağrısıyla başlamıştı.
Peki aradan geçen yaklaşık yedi aylık sürede neler yaşandı?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, terör örgütü PKK'nın İmralı'da hapisteki elebaşı Abdullah Öcalan ve siyasi partilerden hangi mesajlar geldi?
BBC Türkçe süreçteki önemli dönüm noktalarını derledi.
1 Ekim 2024: MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılışında beklenmedik bir şekilde DEM Partili milletvekilleri ile tokalaştı.
Bahçeli'nin bu hareketi "yeni çözüm süreci için bir işaret" olarak yorumlandı.
12 Ekim 2024: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan MHP liderinin DEM Partili vekillerle tokalaşmasını "olumlu ve anlamlı" olarak değerlendirdi.
Gazetecilerin sorularını yanıtlayan Erdoğan, "Ortada net ve kararlı bir biçimde uzatılan bir el var. Biz sayın Bahçeli'nin ortaya koyduğu tavrı ülkemizin demokrasi mücadelesi için olumlu ve anlamlı buluyoruz" dedi.
Erdoğan, "Meseleleri terör dışı yöntemlerle ortadan kaldırmaya her zaman varız" dedi.
Devlet Bahçeli, Öcalan'a çağrıyı grup toplantısı kürsüsünden yaptı.
15 Ekim 2024: MHP lideri Bahçeli, partisinin grup toplantısında yaptığı konuşmada PKK lideri Abdullah Öcalan'a seslenerek örgütü tasfiye etme çağrısı yaptı.
Bahçeli, "Türkiye'ye getirilirken 'her türlü hizmete hazırım' diyen terörist başı buyursun terörün bittiğini, örgütün tasfiye edileceğini tek taraflı ilan etsin" ifadelerini kullandı.
22 Ekim 2024: MHP lideri, PKK ile ilgili çağrısını yineleyerek Abdullah Öcalan'ın TBMM'ye gelerek "örgütün lağvedildiğini ilan etmesini" önerdi.
Bahçeli, "Şayet teröristbaşının tecridi kaldırılırsa gelsin DEM Parti grup toplantısında konuşsun, terörün bittiğini, örgütün lağvedildiğini ilan etsin" dedi.
Bahçeli'nin bu açıklaması, "umut hakkı" tartışmalarını başlattı.
TUSAŞ saldırısı
23 Ekim 2024: Bahçeli'nin açıklamasının hemen ardından DEM Parti Urfa Milletvekili ve Abdullah Öcalan'ın yeğeni Ömer Öcalan İmralı'ya gitti.
Urfa milletvekili, ziyaretin ardından PKK lideri Öcalan'ın mesajını aktardı: "Tecrit devam ediyor. Koşullar oluşursa bu süreci çatışma ve şiddet zemininden hukuki ve siyasi zemine çekecek teorik ve pratik güce sahibim."
23 Ekim 2024: Ankara'da Türk Havacılık ve Uzay Sanayi'ne (TUSAŞ) yapılan saldırıda beş kişi yaşamını yitirdi. Saldırıyı PKK üstlendi.
Halk Savunma Merkezi (HPG) TUSAŞ'ın "ürettiği silahlar nedeniyle" hedef alındığını açıkladı.
24 Ekim 2024: PKK'nın çatı örgütü KCK'nın açıklamasında, İmralı görüşmesine izin verilmesi olumlu karşılandı ama "tecrit kalkmadan Öcalan'dan rol oynamasını beklemenin gerçekçi olmadığı" belirtildi.
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan
30 Ekim 2024: Cumhurbaşkanı Erdoğan, MHP lideri Bahçeli'nin Öcalan'ın örgütü lağvetmesi ile ilgili çağrısına destek verdiğini açıkladı.
Muhataplarının "millet" olduğunu belirten Erdoğan, "Bizim Irak ve Suriye'nin kuzeyindeki bölücü örgütle Kandil'deki terör baronlarına hiçbir çağrımız yoktur, olamaz da" dedi.
Cumhurbaşkanı, Irak ve Suriye dahil her yerde "terörle mücadeleyi" sürdüreceklerini belirtti.
Mardin, Batman, Halfeti'ye kayyumlar
4 Kasım 2024: Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk, Batman Belediye Başkanı Gülistan Sönük ve Halfeti Belediye Başkanı Mehmet Karayılan görevden alınarak yerlerine kayyum atandı.
Türk'ün görevden alınmasına Kobani davasında 10 yıl hapis cezası alması ve hakkında devam eden dava ve soruşturmalar gerekçe gösterildi.
Ahmet Türk, 2019 yılında bir basın toplantısında
26 Kasım 2024: DEM Parti, Abdullah Öcalan ile İmralı'da bir görüşme yapılması için Adalet Bakanlığı'na başvurdu.
Aynı gün Bahçeli partisinin grup toplantısında "İmralı ile DEM grubu arasında yüz yüze temasın gecikmeksizin yapılmasını bekliyor, çağrımızı kararlılıkla tekrarlıyoruz" dedi.
Suriye'de yeni dönem
8 Aralık 2024: Suriye'de 27 Kasım'da Halep ve Hama kentlerini ele geçiren Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğindeki gruplar başkent Şam'ı aldıklarını duyurdu. Reuters haber ajansı aynı gün Beşar Esad'ın Şam'dan ayrıldığını bildirdi.
13 Aralık 2024: Suriye'deki gelişmelerle ilgili konuşan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, "Bir an önce YPG/PKK'nın içerisinde bulunan Suriye'deki Suriyeli olmayan, uluslararası terörist savaşçısı statüsünde olan unsurların ülkeyi bugünden itibaren terk etmesi. Türkiye'den İran'dan Irak'tan ve Avrupa'dan gelen PKK kadrolarının bugün itibariyle ülkeyi terk etmeleri gerekiyor" dedi.
19 Aralık 2024: Suriye Demokratik Güçleri (SDG) Komutanı Mazlum Abdi, Ankara'nın "Suriyeli olmayan savaşçılarla" ilgili talebi üzerine yaptığı açıklamada "Türkiye ile ateşkes sağlanmasının bu sürecin ön koşulu olduğunu" söyledi.
Reuters'a konuşan Abdi "Ateşkes uygulandığında, Suriyeli olmayan Kürt savaşçıların da kendi bölgelerine dönmesi için çalışabiliriz. Zaten bazıları geri döndü ve dönmek isteyenler de var" dedi.
DEM Parti heyeti İmralı'da
26 Aralık 2024: DEM Parti, Öcalan ile görüşmek için Adalet Bakanlığı'na yaptıkları başvurunun kabul edildiğini duyurdu.
Bir gün sonra açıklama yapan Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, DEM Parti İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder ve Van Milletvekili Pervin Buldan'ın İmralı'da Abdullah Öcalan ile görüşeceğini söyledi.
28 Aralık 2024: DEM Parti heyetini oluşturan Sırrı Süreyya Önder ve Pervin Buldan İmralı'ya gitti. Yeni süreç çerçevesinde Abdullah Öcalan ile ilk görüşme bu tarihte oldu.
Heyet bu ziyaretin ardından Öcalan'ın gönderdiği mesajı paylaştı.
Öcalan "Sayın Bahçeli'nin ve Sayın Erdoğan'ın güç verdiği yeni paradigmaya, ben de pozitif anlamda gerekli katkıyı sunacak ehil ve kararlılığa sahibim" dedi.
Abdullah Öcalan 1999 yılında mahkemede
30 Aralık 2024: KCK Eş Başkanı Bese Hozat "Öcalan'ın ortaya koyduğu çözüm iradesinin arkasında" olduklarını söyledi.
Hozat, "ortada çözüm ya da barış sürecinin söz konusu olmadığını" belirtti.
PKK Yürütme Kurulu üyesi Murat Karayılan, aynı gün yayımlanan açıklamasında "yeni bir sürecin sinyallerinin gözükmediğini" söyledi.
TBMM'de görüşmeler
2-7 Ocak 2025: DEM Parti İmralı görüşmesinin ardından TBMM'de grubu bulunan siyasi partileri sırasıyla ziyaret etmeye başladı.
13 Ocak 2025: 10 Ocak'ta gözaltına alınan Mersin Belediye Başkanı Hoşyar Sarıyıldız tutuklandı. Sarıyıldız görevden uzaklaştırılarak yerine kayyum atandı.
19 Ocak 2025: SDG lideri Mazlum Abdi, Al Arabia'ya yaptığı açıklamada SDG'nin silah bırakmayacağını ancak Suriye ordusuna entegre olabileceğini söyledi.
22 Ocak 2025: Sırrı Süreyya Önder ve Pervin Buldan'dan oluşan heyet ikinci kez İmralı'da Abdullah Öcalan ile görüştü.
DEM Parti heyeti 7 Ocak'ta TBMM'de CHP Genel Başkanı Özgür Özel ile biraraya geldi.
28 Ocak 2025: Suriye Dışişleri Bakanı Hasan Şeybani Kürtçe bir mesaj paylaşarak "Suriye'deki Kürt toplumu Esad rejimi tarafından büyük bir haksızlığa uğradı. Herkesin eşitlik ve adaleti hissettiği bir ülkeyi hep beraber inşa edelim" dedi.
29 Ocak 2025: Suriye'de Esad yönetimini deviren HTŞ lideri Ahmed Şara geçici yönetimin başkanı ilan edildi.
Takip eden günlerde İngiltere merkezli Economist dergisine konuşan Şara, SDG'nin "silahlı güçlerini devlete entegre etmeye hazır" olduğunu ancak "ayrıntıların tartışıldığını" söyledi.
4 Şubat 2025: DEM Parti Eş Başkanı Tuncer Bakırhan, Öcalan'ın "tarihi bir çağrı yapmaya hazırlandığını" açıkladı.
Aynı gün Suriye Başkanı Ahmed Şara, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Ankara'da görüştü.
Erdoğan görüşme sonrası yaptığı açıklamada "Bilhassa Suriye'nin kuzeydoğusunu işgal altında tutan bölücü terör örgütü ve yandaşlarına karşı atılacak adımları mütalaa ettik" dedi.
IŞİD ile mücadele
5 Şubat 2025: Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, IŞİD ile mücadelede Türkiye, Irak, Ürdün ve Suriye'nin dahil olduğu bir platform oluşturulacağını söyledi.
12 Şubat 2025: PKK Yürütme Kurulu, yaptığı açıklamada "değişim dönüşüm ve yeniden yapılanma süreci başlatılacak" dedi.
"Öyle anlaşılıyor ki herkes için değişim, dönüşüm ve yeniden yapılanma süreci başlatılacak" sözleriyle başlayan açıklamada "devlet korkmasın, Önder Apo ve Kürtler devleti yıkmayacak, demokrasiye duyarlı ve açık temelde yeniden yapılandıracaktır. Türkiye toplumu korkmasın, Önder Apo ve Kürtler Türkiye'yi bölmeyecek" ifadelerine yer verildi.
Açıklamanın hemen ardından 13 Şubat'ta KCK eş başkanı Cemil Bayık, Abdullah Öcalan'dan bir mektup aldıklarını duyurdu.
15 Şubat 2025: 11 Şubat'ta üç yıl hapis cezası alan Van Belediye Başkanı Abdullah Zeydan yerine kayyum atandı.
16-19 Şubat 2025: DEM Parti heyeti Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ne giderek Erbil ve Süleymaniye'de bir dizi görüşme gerçekleştirdi.
DEM Parti Sözcüsü Ayşegül Doğan,"Abdullah Öcalan'ın mektubunun hem Kandil'e hem Avrupa'ya hem de Kuzey ve Doğu Suriye'deki ilgililere ulaştırıldığını" söyledi.
Öcalan'dan çağrı
26 Şubat 2025: Adalet Bakanlığı, DEM Parti'nin üçüncü kez Öcalan ile görüşmek için yaptığı başvuruyu kabul etti. 27 Şubat'ta yapılacağı açıklanan ziyarette DEM Parti Eş Başkanları Tülay Hatimoğulları ve Tuncer Bakırhan'ın yanı sıra Ahmet Türk, Cengiz Çiçek, Faik Özgür Erol, Sırrı Süreyya Önder ve Pervin Buldan'ın bulunacağı açıklandı.
27 Şubat 2025: PKK lideri Abdullah Öcalan, örgüte "silah bırakma ve kendini feshetme" çağrısı yaptı.
DEM Parti heyeti İmralı'daki ziyaret sonrasında gerçekleştirilen basın açıklamasında Öcalan'ın "Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı" başlıklı mesajını aktardı.
Öcalan "Varlığı zorla sona erdirilmemiş her çağdaş cemiyet ve partinin gönüllü olarak yapacağı gibi devlet ve toplumla bütünleşme için kongrenizi toplayın ve karar alın; tüm gruplar silah bırakmalı ve PKK kendini feshetmelidir" dedi.
Abdullah Öcalan'ın çağrısını 27 Şubat'ta düzenlenen basın toplantısında Ahmet Türk ve Pervin Buldan okudu.
28 Şubat 2025: MHP lideri Devlet Bahçeli, Öcalan'ın açıklamasının "baştan sona değerli ve önemli" olduğunu söyledi.
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, hükümet ile İmralı arasındaki müzakerelerin bir yıldan uzun süredir devam ettiğini iddia etti.
AKP Sözcüsü Ömer Çelik de yaptığı açıklamada "Irak ve Suriye'deki tüm uzantılarıyla terör örgütü silah bırakmalıdır ve kendisini feshetmelidir" dedi.
PKK ateşkes ilan etti
1 Mart 2025: PKK, 1 Mart'tan itibaren geçerli olmak üzere ateşkes ilan ettiğini duyurdu.
Örgüt, Öcalan'ın çağrısının içeriğine katıldığını ve çağrının gereklerine uyacağını kaydetti.
PKK, kongre toplama çağrısı ile ilgili olarak "kongre toplamak için hazır olduğunu ancak bunun gerçekleşebilmesi için uygun güvenlikli ortamın oluşması ve kongrenin başarısı için de Öcalan'ın bizzat yönlendirmesi ve yürütmesinin gerektiğini" belirtti.
DEM Parti İstanbul milletvekili Sırrı Süreyya Önder PKK'nın açıklamasıyla ilgili değerlendirmesinde "Önümüzdeki üç aylık sürede her şeyin düzenlenmiş olmasını ümit ediyoruz" dedi.
DEM Parti heyeti İmralı'da PKK lideri Abdullah Öcalan'la
9 Mart 2025: Türkiye, Ürdün, Irak, Lübnan ve Suriye IŞİD'e karşı ortak mücadele üzerine anlaştı.
10-17 Mart 2025: DEM Parti, Öcalan'ın çağrısının ardından siyasi partilerle görüşmeler gerçekleştirdi.
10 Mart 2025: Suriye'de SDG, ülkenin yeni yönetiminin kurumlarına entegre olmayı kabul etti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ilk görüşme
12 Mart 2025: Cumhurbaşkan Erdoğan, talep gelmesi halinde DEM Parti İmralı heyetiyle görüşebileceğini söyledi. Bunun üzerine DEM Parti Erdoğan'dan randevu talep etti.
14 Mart 2025: KCK Eş Başkanı Cemil Bayık Öcalan'ın çağrısını sahiplendi ve bu çerçevede "bir değişim ve dönüşüm yaşadıklarını" ifade etti.
Bayık, PKK'nın Öcalan'ın kongre toplama çağrısını kabul ettiğini ancak Türkiye'nin operasyonlarının sürmesi nedeniyle bunun mümkün olmadığını söyledi.
20 Mart 2025: MHP lideri Devlet Bahçeli PKK'nın "bir an evvel kongresini toplayarak fesih kararı alması" ve silahlarını teslim etmesi gerektiğini söyledi. Bahçeli fesih için 4 Mayıs tarihini ve kongrenin toplanma yeri olarak da Muş'un Malazgirt ilçesini önerdi.
10 Nisan 2025: Cumhurbaşkanı Erdoğan, DEM Parti heyetini cumhurbaşkanlığında kabul etti.
Bir saat 25 dakika süren görüşmede, İmralı heyetini TBMM Başkanvekili ve İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder ile Van Milletvekili Pervin Buldan temsil etti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İmralı heyetinde yer almış DEM Partili Sırrı Süreyya Önder ve Pervin Buldan'ı Beştepe'de kabul etti
15 Nisan 2025: DEM Parti İmralı Heyeti'nde bulunan Sırrı Süreyya Önder geçirdiği kalp rahatsızlığı sebebiyle hastaneye kaldırıldı.
21 Nisan 2025: DEM Parti heyeti PKK lideri Abdullah Öcalan ile görüşmek için dördüncü kez İmralı'ya gitti.
Dördüncü görüşmede heyette DEM Parti Van Milletvekili Pervin Buldan'a Abdullah Öcalan'ın avukatı Faik Özgür Erol eşlik etti.
Buldan, "2,5 saatlik oldukça verimli bir görüşme" yaptıklarını söyledi.
Buldan, Öcalan'ın "süreçle ilgili umutlu olduğunu" aktardı.
'Bambaşka gelişmeler görebiliriz'
22 Nisan 2025: DEM Parti Eş Başkanı Tuncer Bakırhan, partisinin grup toplantısında "Haftaya Salı günü başka gündemleri konuşuyor olabiliriz" dedi.
Bakırhan'ın bu açıklaması PKK'nın yakın zamanda fesih kongresini toplayacağı beklentilerini artırdı.
24 Nisan 2025: DEM Parti, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç ile bakanlıkta görüştü. DEM Parti görüşmede, PKK lideri Abdullah Öcalan'ın çalışma koşullarının düzeltilmesi ve gazetecilerin İmralı'ya giderek görüşme yapması da dahil kapsamlı talepler iletti.
26 Nisan 2025: Suriyeli Kürt Partileri Kamışlı'da Kürt Ulusal Konferansı düzenledi.
28 Nisan 2025: PKK kongre toplanması için Öcalan'ın "kongreyi yönetir hale gelmesini diliyoruz" dedi.
Örgüt "27 Şubat tarihli çağrıda belirtilenlerin yapılabilmesi için bize ulaşan somut bir şey henüz yok. Bu durumun değişmesini, Önder Apo'nun özgür yaşar ve çalışır koşullara kavuşarak herkesin dört gözle beklediği parti kongresini yönetir hale gelmesini diliyoruz" dedi.
Sırrı Süreyya Önder'in İstanbul'da düzenlenen cenazesine binlerce kişi katıldı.
3 Mayıs 2025: 15 Nisan'dan beri hastanede yoğun bakımda bulunan Sırrı Süreyya Önder hayatını kaybetti.
5 Mayıs 2025: AKP Sözcüsü Ömer Çelik "Günler içinde somut gelişme bekliyoruz" dedi.
7 Mayıs 2025: Devlet Bahçeli rahatsızlığı nedeniyle üç ay sonra ilk kez meclise geldi, Sırrı Süreyya Önder için DEM Parti'ye taziye ziyaretinde bulundu.
9 Mayıs 2025: PKK, 5-7 Mayıs tarihlerinde iki ayrı noktada paralel olarak kongresini topladığını söyledi. Açıklamada PKK lideri Öcalan'ın çağrısı temelinde"tarihi öneme sahip kararlar alındığı" belirtildi, bunların ileri bir tarihte duyurulacağı ifade edildi.
PKK'nın ardından DEM Parti, sekiz maddelik bir açıklama yayımladı. "Tarihi bir eşik: Barışın ve kardeşliğin yeni şafağı" başlıklı açıklamada "PKK'nin tarihi kongre kararlarıyla birlikte elli yıllık çatışmadan barış ufkuna bir adım daha yaklaşmış oluyoruz" ifadeleri kullanıldı.
12 Mayıs 2025: Son olarak da Abdullah Öcalan'ın çağrısıyla 5-7 Mayıs'ta kongresini toplayan PKK, örgütün feshedildiğini açıkladı. PKK "pratikleşme süreci Abdullah Öcalan tarafından yönetilmek ve yürütülmek üzere" örgütsel yapısını feshettiğini, silahlı mücadele yöntemini ve PKK adıyla yürütülen çalışmaları sonlandırdığını söyledi.
