Acı, evrensel deneyimlerden biri... Herkes acı hisseder ancak tüm acılar eşit yaratılmamıştır. Bazı acılar geçici rahatsızlıklar olsa da diğerleri o kadar yoğundur ki hayatınızı tamamen rayından çıkarabilir.
Şu sıralar Kanada'daki McGill Üniversitesi'ndeki bilim insanlarının araştırmaları sayesinde, hangi fiziksel acıların listelerin başında geldiğine dair daha net bir fikrimiz var ve sonuçlar sizi şaşırtabilir.
Ayağınızın küçük parmağını bir yere çarpmayı veya kas çekmesini, krampları unutun. Birazdan göreceğiniz acı türleri fiziksel ve ruhsal olarak iz bırakan türden acılar ve bilime göre, özellikle ilk iki durum, insan vücudunun dayanabileceği en dayanılmaz acılar olarak sıralanıyor.
Eğer doktor muayenehanesinde ağrınızı 1'den 10'a kadar derecelendirmeniz istendiyse muhtemelen Görsel Analog Ölçeği'ni (VAS) kullanmışsınızdır. Bu, acıyı ve ağrıyı ölçmek için küresel olarak kullanılan bir yöntem. Elbette bu skala ve yöntem mükemmel değil. Zira ağrı son derece kişisel ve biri için dayanılmaz olan acı bir başkası için katlanılabilir olabilir. Ancak VAS, deneyimleri karşılaştırmak için yararlı bir çerçeve sunuyor.
McGill bünyesindeki araştırmacılar bu ölçeği kullanarak, bilinen hiçbir tedavinin gerçek bir rahatlama sağlayamayacağı kadar yoğun, amansız bir ağrının peşine düştü. Ve iki olağan şüpheli sürekli olarak karşılarına çıktı, her ikisi de çeşitli hasta raporlarında ağrı ölçeklerinde çok yüksek puanlar almıştı.
Listenin başında Karmaşık Bölgesel Ağrı Sendromu veya kısaca CRPS yer alıyor. Bu genellikle kırık, burkulma veya hatta ameliyat gibi bir yaralanmadan sonra ortaya çıkan kronik, nörolojik bir rahatsızlık. Bunu bu kadar acımasız yapan şey sadece ağrının kendisi değil, vücutta başlattığı zincirleme reaksiyon. CRPS sinir sisteminin kontrolden çıkmasına neden oluyor.
Orijinal yaralanmayla orantısız bir şekilde hissedilen yoğun yanma, zonklama ve bıçak saplanır gibi bir ağrı... Bunların yanında şişlik, titreme, aşırı duyarlılık ve hatta cilt renginde veya sıcaklığında değişiklikler de cabası. Tüm bunlar adeta bir saldırı altında gibi hissedebileceğiniz bir duruma yol açıyor.
Bazı durumlarda hastalar hafif bir esintiden üstlerindeki giysiye dokunulmasından dahi ağrı hissettiklerini söyler. Asıl mesele şu ki; CRPS bazı örneklerde haftalar, aylar hatta nadir de olsa yıllar sürebilir ve tedavi seçenekleri sinir bozucu derecede sınırlıdır.
İkinci sıradaki acının müsebbibi çok küçük ancak boyutuyla ters orantılı derecede korkunç bir canlı... Orta ve Güney Amerika'nın yağmur ormanlarına özgü mermi karıncasının (Paraponera clavata) ısırığı. Kulağa tuhaf gelebilir lakin bu böcek hayal edilebilecek en yoğun akut ağrılardan birine neden oluyor.
Bu minik hayvan ismini de verdiği acıdan alıyor. Söylenti söz konusu acının bir mermiyle vurulmuş gibi hissettirdiği yönünde. Ağrı uzuvlara yayılıyor, kas spazmlarını tetikliyor ve etkilenen bölgeyi saatlerce hareketsiz bırakıyor. Böcek sokmalarını yoğunluğuna göre sıralayan Schmidt Ağrı Endeksi'ne göre de mermi karınca en üstte yer alıyor.
CRPS ve mermi karınca sokması en üst sırada yer alırken, araştırmacılar diğer ağrı türlerinin de altını çiziyor. İşte klinik raporlara ve hasta anketlerine göre en şiddetli ilk 10 acı listesinde geri kalan ağrılar ve acılar...
Doğum: Tüm vücudu etkileyen, yoğun kasılmalar, sırt zorlanması, pelvik basınç ve daha fazlasıyla birlikte görülen karmaşık bir ağrıdır.
Parmak kesilmesi: Özellikle anestezi uygulanmadığında çok korkunç bir acı, hissedilen acı ve ağrı yaralanma bölgesinin çok ötesine yayılır.
Crohn hastalığı: Gastrointestinal sistemin iltihaplanmasına neden olan bir bağırsak hastalığı. Karında keskin, burkulma tarzında oldukça şiddetli bir ağrıya neden olur.
Romatoid artrit: Eklemlerde şiddetli iltihaplanmaya, sertliğe ve uzun süreli sakatlıklara yol açan bir otoimmün rahatsızlıktır.
Fibromiyalji: Yaygın kas ve eklem ağrısıyla bilinir; sıklıkla yorgunluk ve uyku bozukluklarıyla birlikte görülür.
Böbrek taşı: Genellikle idrar yolu tıkanıklıklarından kaynaklanan, karından kasıklara doğru yayılan bıçak saplanır tarzda ağrı dalgalarına neden olur.
Migren: Sadece baş ağrısına neden olmakla kalmaz, mide bulantısı, ışığa ve sese karşı hassasiyet ve zonklayan baş ağrısı gibi belirtilerin görüldüğü tüm vücudu etkiler.
Trigeminal nevralji: Nadir görülen ancak ciddi bir yüz siniri rahatsızlığı. Bazen dayanılmaz ağrısı nedeniyle “delirten hastalık” olarak da adlandırılır. Fransa'daki Rothschild Vakfı Hastanesi'nin ülke genelinde yaptığı araştırmaya göre hastalık, 70 milyonluk Fransa'da yaklaşık 5 bin kişiyi etkiliyor ve çoğunlukla 50 yaş üstü kadınlarda görülüyor.
