Uzmanlar, İndus Suları Antlaşması’nı dünyanın en başarılı su paylaşımı anlaşmalarından biri olarak değerlendiriyor. Anlaşma, savaşlar ve gerilimlere rağmen 60 yılı aşkın süredir yürürlükteydi.
Hindistan, Nisan ayında turistlere yönelik gerçekleştirilen ve 26 kişinin hayatını kaybettiği saldırıya misilleme olarak, Pakistan’ın tarım bölgelerini besleyen İndus Nehri’nden çektiği su miktarını önemli ölçüde artırmayı değerlendiriyor.
Yeni Delhi, saldırıdan İslamabad’ı sorumlu tutuyor. Konuya yakın dört kaynağa göre, Hindistan bu çerçevede İndus Suları Antlaşması’ndan çekildiğini açıkladı.
1960 tarihli İndus Suları Antlaşması, Hindistan ile Pakistan arasında İndus Nehir Sistemi’nin kullanımını düzenliyordu. Hindistan, antlaşmadan kısa bir süre önce Keşmir'de 26 sivilin öldüğü saldırıyı 'terör eylemi' olarak tanımlamış, Pakistan ise olayla ilgisi olduğunu reddetmişti. Geçtiğimiz hafta iki ülke onlarca yılın en şiddetli çatışmalarının ardından ateşkese varmış olsa da su anlaşması henüz yeniden devreye alınmadı.
22 Nisan’daki saldırının ardından Hindistan Başbakanı Narendra Modi, yetkililere İndus sistemine bağlı Chenab, Jhelum ve İndus nehirleri üzerinde planlanan projelerin hızlandırılması talimatını verdi. Bu nehirler, anlaşma kapsamında esas olarak Pakistan’ın kullanımına ayrılmıştı.
Söz konusu planlardan biri, Chenab Nehri üzerindeki 19'uncu yüzyıldan kalma Ranbir Kanalı’nın uzunluğunu iki katına çıkararak 120 kilometreye uzatmayı öngörüyor. Yetkililere göre bu genişletme, Hindistan’ın saniyede 40 metreküp yerine 150 metreküpe kadar su çekmesini sağlayacak. Projenin inşasının yıllar sürebileceği belirtiliyor.
Görüşmeler henüz resmi olarak açıklanmasa da çalışmaların geçen ay başladığı ve ateşkese rağmen sürdüğü söyleniyor.
Konuyla ilgili olarak Hindistan’ın su ve dışişleri bakanlıkları, Başbakanlık Ofisi ve bölgedeki birçok hidroelektrik projeyi yöneten NHPC şirketi yorum yapmayı reddetti.
Modi ise bu hafta yaptığı sert bir açıklamada, antlaşmaya doğrudan değinmeden ''Su ve kan birlikte akamaz,'' dedi.
Hindistan Dışişleri Sözcüsü Randhir Jaiswal da Pakistan’ın 'sınır ötesi terörizme desteği kesin olarak sonlandırana kadar' anlaşmanın askıda kalacağını söyledi.
Pakistan tarafı da Hindistan'ın tek taraflı bu adımına karşı çıkıyor. Dışişleri Bakanı İshak Dar, Hindistan’a gönderilen resmi bir yazıda anlaşmanın feshedilmesinin hukuka aykırı olduğunu, antlaşmanın hâlâ yürürlükte sayıldığını belirttiklerini açıkladı.
İslamabad daha önce yaptığı açıklamada, Pakistan’a ait suların kesilmesi ya da yönünün değiştirilmesini 'savaş ilanı' olarak değerlendireceğini belirtmişti. Pakistan’da yaklaşık 250 milyonluk nüfusun büyük bölümü, tarım ve enerji üretimi açısından İndus sistemi sularına bağımlı.
Uzmanlar, İndus Suları Antlaşması’nı dünyanın en başarılı su paylaşımı anlaşmalarından biri olarak değerlendiriyor. Anlaşma, savaşlar ve gerilimlere rağmen 60 yılı aşkın süredir yürürlükteydi.
Pakistan, Hindistan’ın sistemdeki birçok projesine itiraz etmişti. Yeni Delhi ise, artan nüfus ve hidroenerji ihtiyacı nedeniyle 2023’ten bu yana anlaşmanın revize edilmesini talep ediyordu. Antlaşma, Hindistan’a yalnızca Pakistan’a tahsisli üç nehir üzerinde düşük etkili projeler yapma hakkı tanıyor. Öte yandan Hindistan, Sutlej, Beas ve Ravi gibi diğer üç nehrin kullanımında serbest.
